Forten en linies
Het idee achter de Stelling van Amsterdam is een staaltje Hollands waterbouwkundig vernuft. Met een ingenieus systeem kon het land rondom de linie binnen 48 uur onder water worden gezet. De waterplas was niet diep genoeg voor schepen, maar wel te diep voor man en paard. Hierdoor werd het gebied in militair opzicht vrijwel onneembaar. Het leger, de regering en de koning(in) zouden zich binnen deze ring kunnen terugtrekken bij een aanval op Nederland.
Maar de Stelling van Amsterdam heeft nooit dienst gedaan. In de Eerste Wereldoorlog waren de forten van de Stelling van Amsterdam bemand, maar er werd geen schot gelost. Door de opkomst van het vliegtuig verloor de stelling snel aan militaire betekenis en raakte langzaam in verval. De forten stonden tientallen jaren leeg of werden gebruikt als opslagruimte en de natuur kon haar gang gaan. Wat bleef was de Kringenwet, die bepaalde dat in de omgeving van een fort niet gebouwd mocht worden. Daarom bleef de stelling door de jaren heen groen.
Sinds 1996 staat de Stelling van Amsterdam op de Werelderfgoedlijst van UNESCO, en enkele jaren later kreeg de Nieuwe Hollandse Waterlinie dezelfde status. Samen vormen ze nu de Hollandse Waterlinies. Hieronder vind je een overzicht van de forten van Staatsbosbeheer in de Stelling van Amsterdam. Bijna alle forten zijn aan derden voor exploitatie in langdurige erfpacht uitgegeven. Daarmee krijgen de forten een tweede leven, blijven ze toegankelijk voor publiek en voor toekomstige generaties.
Een van de forten die door Staatsbosbeheer beheerd wordt, is Fort bij Edam. Omringd door hoge boomwallen is het fort een goed thuis voor allerlei planten en dieren. Er groeien hier meer dan 180 plantensoorten, waaronder achttien korstmossen, op een van de muren. Op de website FortbijEdam.nl vind je meer informatie.
Fort bij Uithoorn (ook wel Fort Amstelhoek genoemd) werd in de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers gebruikt als onderkomen. In de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw was het de basis van de geheime organisatie B. Doel van deze geheime organisatie was om de Nederlandse regering in ballingschap strategische informatie te verstrekken in geval van een Sovjetinvasie. Kijk op FortAmstelhoek.nl voor meer informatie.
Vuurtoreneiland is een fort omgeven door water, stilte, licht en lucht. Het ligt in het IJmeer net uit de kust van de polder IJdoorn bij Durgerdam en is nog geen 2 voetbalvelden groot. Er staat een kleine vuurtoren op. Samen met Pampus en Fort Diemerdam verdedigde dit stipje in het IJmeer ooit de mond van het IJ en de hoofdstad tegen aanvallen over de Zuiderzee. Twee opvallende gebouwen op het eiland zijn de voormalige lichtwachterwoning en de 8-kantige vuurtoren van gietijzer en profielstaal van bijna 15 meter hoog.
Op Vuurtoreneiland in het Markermeer kun je eten in en van de natuur. Het eiland is alleen bereikbaar na reservering en de historische IJveer XIII, die vertrekt vanaf het Lloyd hotel in Amsterdam. Kijk voor meer informatie op vuurtoreneiland.nl.