Werk in uitvoering
Bosverjonging Oranjewoud
In juli 2023 is Staatsbosbeheer begonnen met boswerkzaamheden in Oranjewoud. Het doel is om een toekomstbestendig en veerkrachtig bos te ontwikkelen.
Werk in uitvoering
In juli 2023 is Staatsbosbeheer begonnen met boswerkzaamheden in Oranjewoud. Het doel is om een toekomstbestendig en veerkrachtig bos te ontwikkelen.
De bossen Pauwenburg en Tuimelaarsbos in Oranjewoud, Súdeast-Fryslân.
Juli 2023 - einddatum n.t.b.
Oranjewoud staat ook wel bekend als het koninklijke groen van Friesland. Het gebied bestaat uit verschillende landgoederen gekenmerkt door lange lanen, parken met waterpartijen, statige landhuizen en bossen. Enkele bekende bossen van Oranjewoud zijn Pauwenburg en Tuimelaarsbos. Deze twee bossen beslaan samen een oppervlakte van zo’n 78 hectare en bestaan voor ongeveer de helft uit sparrenbomen. Deze sparrenbossen zijn bijna allemaal ingeplant tussen 1940 en 1970 volgens de toen geldende normen van de bosbouw. Dat betekent dat al die bomen netjes in rijen zijn aangeplant, dezelfde soorten bij elkaar staan en de bomen even oud zijn. Dit noemen we een eenzijdige bossamenstelling of monocultuur. De soorten die je veelal terugvindt in deze sparrenbossen zijn fijnspar, omorikaspar en sitkaspar. Dit zijn soorten die van nature niet in Nederland voorkomen maar juist goed gedijen in de koudere delen van Europa en Siberië.
Dat zo’n eenzijdig bos veel risico’s met zich meebrengt zien we vandaag de dag. Deze bossen zijn erg kwetsbaar voor ziektes, dierplagen en klimaatverandering. De afgelopen jaren zijn we door deze factoren al veel bos kwijt geraakt. Een voorbeeld is de letterzetter. Een klein kevertje wat zich ingraaft onder de schors van sparrenbomen en zo de boom dusdanig aantast dat deze sterft. Door het veranderende klimaat en de aanhoudende droogte verzwakken sparrenbomen steeds meer, hierdoor kunnen deze schadelijke kevers makkelijker toeslaan en is er een ware plaag ontstaan die het overgrote deel van de sparrenbossen in Nederland (maar ook in Duitsland) enorme schade toedoet. Op basis van de ervaringen van de afgelopen jaren verwachten wij dat deze trend doorzet.
Helaas zien we de bossen Pauwenburg en Tuimelaarsbos de laatste jaren verzwakken. Een toenemend gedeelte van de sparrenbomen hier vertonen al kenmerken hiervan zoals een geelbruin verkleurende boomkroon, naaldverlies en het afvallen van de schors. Deze kenmerken wijzen op een slechte gezondheid van de boom en aantasting door kevers zoals de letterzetter. In het meest ongunstige geval betekent dit, als we niets doen we binnen enkele tientallen jaren grote delen van deze bossen verliezen en er kale vlaktes ontstaan. Daarnaast brengt het instorten van grote delen van het bos ook allerlei veiligheidsrisico’s met zich mee, vooral in zo’n druk bezocht en bewoond gebied als Oranjewoud.
Wanneer een bos in rap tempo verdwijnt verlies je niet alleen bomen. Het ecosysteem van een bos zit vernuftig in elkaar, een goed ontwikkeld en stabiel bosklimaat zorgt bijvoorbeeld voor weinig schommelingen in luchtvochtigheid, temperatuur en wind. Factoren die voor veel schimmels, planten en dieren van levensbelang zijn. Ons uitgangspunt is dat wij onze bossen beter willen beschermen tegen de risico’s van droogte, stikstof, ziektes en plagen. Daarnaast streven we er ook naar dat onze bossen zich qua biodiversiteit goed kunnen ontwikkelen. Een gemengd en gevarieerd bos met verschillende boomsoorten van verschillende leeftijden zorgt voor een weerbaar en toekomstbestendig bos. Een bos met een gezonde laag mos op de grond, diverse kruiden, verschillende struiken en bomen zorgt voor een geschikt leefgebied voor dieren, planten en schimmels.
Om ervoor te zorgen dat dit bos in de toekomst ook bos blijft moet er nu ruimte gemaakt worden voor andere bomen en struiken. We streven naar een bos met een variatie in boomsoorten, in leeftijden en in structuur. Door het creëren van deze variatie is het bos veerkrachtig genoeg om calamiteiten op te vangen. Mocht één boomsoort het onverwacht moeilijk krijgen dan raak je niet ineens een heel groot gedeelte van je bos kwijt. Zo blijft het ecosysteem intact en bouwen we een thuis voor steeds meer verschillende planten en diersoorten.
Om dit toekomstbestendige bos te ontwikkelen gaan we de komende jaren aan het werk in Oranjewoud. De huidige monotone sparrenbossen worden omgevormd. Dit doen we door op verschillende plekken aangetaste en verzwakte bomen weg te halen. Op sommige plekken zijn dit clusters van een aantal bomen, op sommige plekken worden er grotere verjongingsplekken gemaakt. Deze plekken zullen echter nooit groter zijn dan een halve hectare (ongeveer één voetbalveld). Door de bossen in verschillende fases te verjongen behoud je grotendeels het bestaande en gunstige bosklimaat doordat de open plekken nog altijd beschut worden door het omringende bos. Op de plekken waar bomen weggehaald worden komen weer nieuwe bomen. De kleinere plekken zullen zichzelf op natuurlijke wijze verjongen, doordat er licht op de bodem komt kunnen zaden ontkiemen. Op de grotere plekken planten we nieuwe bomen. Hier wordt gekeken naar een diversiteit aan soorten die passen in de Nederlandse natuur en waarvan we verwachten dat ze zich goed ontwikkelen in ons veranderende klimaat.
De eerste fase van de boswerkzaamheden start medio juli 2023. De bomen worden weggehaald, uit het bos gereden en in houtstapels langs de paden gelegd. Deze werkzaamheden zorgen ervoor dat enkele paden tijdelijk minder goed begaanbaar zijn. Alle paden worden zodra het mogelijk is weer hersteld. Het verjongen en omvormen van het bos is een project van de lange adem. Afhankelijk van de gezondheid van de bomen, de temperaturen van de komende jaren, de hoeveelheid neerslag die er valt en andere externe factoren, worden de volgende fases van omvorming verspreid over de jaren uitgevoerd. Daardoor blijft het bosklimaat behouden. De snelheid van de omvorming is afhankelijk van de verzwakking van het bos.
Het hout wat uit de bossen komt wordt zo hoogwaardig mogelijk weggezet. Het beste hout wordt gebruikt als zaaghout voor planken en meubels. Een deel wordt gebruikt om plaatmateriaal van te maken en de rest voor verpakkingsmateriaal zoals pallets, karton of de basis voor papier. Op sommige plekken zullen we de dode takken in het bos laten liggen, dit is van grote ecologische waarde voor schimmels, insecten, vogels en kleine zoogdieren.
Kijk voor meer informatie over wat wij doen met ons hout op: www.staatsbosbeheer.nl/hout of op www.waargaatdithoutnaartoe.nl
