Kwelherstel Ulvenhoutse Bos
Staatsbosbeheer herstelt de kwelstroom in het Ulvenhoutse Bos om de soortenrijkdom van dit natuurgebied te behouden en versterken. Dit doen we door het dal van de Broekloop en het Sint Annabosch natter te maken.
Locatie
Ulvenhoutse Bos, Baronie van Breda (NB)
Looptijd
2019 - 2023
Meld je aan voor excursie op 31 mei 2023
Staatsbosbeheer houdt op woensdagavond 31 mei tussen 19.00 en 21.00 uur een excursie per fiets door het Ulvenhoutse Bos en omgeving, o.a. het dal van de Broekloop. Ga samen met de boswachter op zoek naar zeldzame bosplanten, zoals het knikkend nagelkruid en de witte rapunzel, die kenmerkend zijn voor het Ulvenhoutse Bos. Ook wordt uitleg gegeven over de werkzaamheden die de afgelopen jaren zijn verricht en de metamorfose die het bos de komende jaren ondergaat. De fietstocht is ongeveer 7 kilometer lang en duurt, met tussenstops, twee uur. Wie mee wil, moet zelf voor een fiets zorgen. De excursie start vanaf het oude gemeentehuis aan het Wilhelminaplein in Ulvenhout. Er is een maximum aantal deelnemers dat mee kan, dus meld je aan via ulvenhoutsebos@staatsbosbeheer.nl.
Aanleiding
Het Ulvenhoutse Bos is een klein bosgebied in de gemeente Breda, bij het dorp Ulvenhout. Het is een van de oudste bossen van ons land, met natte broekbossen en eiken-haagbeukenbossen. Verdroging en vervuiling door stikstof tasten de natuur hier aan en moeten dus maatregelen genomen worden om dit Natura 2000-gebied te behouden. Er staan voor de komende jaren diverse natuurherstelmaatregelen gepland in de omgeving van het Ulvenhoutse Bos. Het dal van de Broekloop tot aan landgoed Valkenberg en het St. Annabosch worden natter en het hemelwater van de wijk Kraaijenberg wordt niet meer op het bos wordt geloosd.
Kalkrijk kwelwater
Het Ulvenhoutse Bos en omgeving zijn rijk aan reliëf. Op de hoge, droge delen in en om het gebied zakt water in de grond. Dat water stroomt vervolgens door de bodem naar de lage delen van het bos en komt daar als kwel aan de oppervlakte. Dit kwelwater is van bijzondere kwaliteit; het is erg kalkrijk. Door een te lage grondwaterspiegel wordt het water versneld afgevoerd uit het bos. Dit leidt tot verdroging van de kenmerkende vochtige bossen. Om de verdroging te stoppen en de hydrologische situatie te herstellen, zijn maatregelen genomen. In 2018 is ongeveer 7 kilometer aan waterlopen ondieper gemaakt en zijn 16 stuwtjes aangebracht. Hierdoor wordt het water beter in het bos vast gehouden.
Herstel kwelstroom
Om de soortenrijkdom in het bos te behouden en versterken, wordt gewerkt aan herstel van de kwelstroom. Dit doen we door het dal van de Broekloop en het St. Annabosch natter te maken. Voordat de werkzaamheden beginnen, wordt eerst drainage aangelegd. Dit doen we om huizen, kelders en percelen van particulieren in de omgeving droog te houden.
Vochtige en droge bostypen
Het Ulvenhoutse Bos heeft belangrijke natuurlijke, recreatieve en cultuurhistorische waarden. De belangrijkste doel van de werkzaamheden is het vergroten en verbeteren van de vochtige bostypen. Daarnaast is het een uitdaging om te kijken hoe we de drogere bostypen kunnen behouden. Het gaat bij dit gebied vooral om winst op kwalitatief vlak en herstel van de rijke ondergroei.
Planning en stand van zaken
De werkzaamheden ten zuiden van de A58 zijn bijna klaar. De werkzaamheden ten noorden van de A58 worden de komende maanden opgepakt. Het gaat dan in hoofdzaak om het verondiepen van de Broekloop, aanleg van een voorde en een cascade. Alleen de aanleg van een infiltratiebekken op het weiland in de hoek van de Kerkdreef en de Eikendreef duurt langer omdat de grond nog niet verworven is. Ook twee percelen langs de Broekloop zijn nog niet verworven en kunnen voorlopig nog niet ingericht worden.
- Aanleg kleischerm langs de Bosrand in Ulvenhout
Eind 2022 is in de wijk Craenlaar op circa 10 meter van de straat Bosrand een ondergronds, verticaal kleischerm aangebracht. Het scherm vormt een barrière zodat water vanuit de drainage van de wijk in het bos kan infiltreren, zonder dat het ondergronds terug kan stromen naar de wijk.
De aanleg van het scherm is inmiddels gereed. Op het werkpad waar het kwelscherm is aangelegd, is opnieuw bosplantsoen aangeplant zodat het bos weer kan aangroeien. Het is namelijk niet de bedoeling dat hier een nieuw wandelpad ontstaat.
- Afplaggen perceel langs Dal van de Broekloop
Langs de Broekloop, noordelijk van de A58 liggen aan de westzijde prachtige beemden. Hier groeien onder andere orchideeën. Omdat het er natter wordt, wordt het grasland tussen de beemden en het bos afgeplagd. Hierdoor verdwijnt de rijke bovenlaag en krijgen de soorten van de naastliggende beemden een uitwijkmogelijkheid om het ’iets hogerop te zoeken’.
- Ondieper maken Broekloop ten noorden van de A58
In de maanden januari tot en met maart zullen we de bodem van de Broekloop, tussen de Annadreef en de Rouppe van der Voortlaan, hoger leggen. Door leemhoudend zand op de bestaande bodem te leggen zorgen we ervoor dat de Broekloop minder grondwater uit de omgeving zal onttrekken. dit water is hard nodig in het bos. Het Ulvenhoutse bos is een Natura 2000-gebied dat een rijke voorjaarsflora kent. Een van de essentiële voorwaarden voor deze flora is dat het grondwater hoog genoeg is om de wortels van de planten te voeden. - 2023: opstellen gebiedsvisie en recreatiezonering
Het Ulvenhoutse Bos heeft bijzondere natuurwaarden én is tegelijkertijd voor bewoners en bezoekers een geliefd en drukbezocht bos. We willen graag dat bezoekers van het bos kunnen genieten zonder de kwetsbare natuur aan te tasten. Daarom maken we in 2023 een gebiedsvisie met recreatiezonering. Maar eerst wordt er onderzoek gedaan.
De komende maanden staan in het teken van onderzoek. Hiermee krijgen we meer inzicht hoe het recreatieve gebruik zich verhoudt tot de natuurwaarden. Het onderzoek richt zich op nutriëntenbelasting (hondenuitwerpselen), kwetsbare soorten, parkeren en doorgaand verkeer en recreatie.
Grondwaterstanden online bekijken
Waterschap Brabantse Delta heeft verspreid over het plangebied en nabije omgeving, peilbuizen geplaatst. Een peilbuis is een buis die in de bodem geplaatst wordt met als doel de hoogte van het grondwater te meten. Met deze peilbuizen worden de grondwaterstanden in beeld gebracht en het verloop in de tijd. Waterschap Brabantse Delta is de organisatie die de meetgegevens beheert.
De metingen van de peilbuizen in het Ulvenhoutse Bos en omgeving zijn te bekijken via Grondwaterstanden Ulvenhoutsebos. Via deze website kunt u op een peilbuis klikken (en doorklikken op meer informatie) en zien hoe de grondwaterstand op die locatie zich ontwikkelt. In de grafiek staat mv voor maaiveld.
Grondwater stroomt van hoge naar lage delen in een gebied. De hoogte van het grondwater verandert van dag tot dag. De verandering wordt in belangrijke mate bepaald door regen en verdamping. Daarom zijn grondwaterstanden in de winter gemiddeld hoger dan in de zomer. Andere factoren die invloed hebben op de grondwaterstanden zijn de doorlatendheid van bodemlagen, drainage, onttrekkingen, de afstand tot sloten of de beek en het waterpeil in de sloten of de beek.
Mocht u vragen hebben over de grondwaterstanden, dan kunt u uw vraag onder vermelding van ‘grondwaterstanden Ulvenhoutsebos’ mailen naar Eline Hack van waterschap Brabantse Delta.
Samenwerking
Staatsbosbeheer werkt in dit project samen met provincie Noord-Brabant, waterschap Brabantse Delta en de gemeenten Breda en Alphen Chaam. Het project wordt gerealiseerd met financiële steun van de provincie Noord-Brabant.
Het project wordt mede mogelijk gemaakt door het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Via aanvullende natuurherstelmaatregelen wil het ministerie een impuls geven aan herstelmaatregelen die gericht zijn habitattypen en soorten die gevoelig zijn voor stikstof in Natura 2000-gebieden.