Natura 2000
Europa heeft een rijke en afwisselende natuur met veel verschillende soorten planten en dieren. Die grote biodiversiteit heeft veel te maken met de variatie in landschappen en klimaten. De kwaliteit van de Europese natuurgebieden gaat echter achteruit. Verdroging, lucht- en waterverontreiniging, intensivering van de landbouw, verstedelijking en industrialisatie zorgen ervoor dat plant- en diersoorten verdwijnen. Om de biodiversiteit van Europa veilig te stellen, ontwikkelde de Europese Unie een netwerk van de meest waardevolle Europese natuurgebieden: Natura 2000. Dit netwerk van beschermde gebieden moet ervoor zorgen dat er geen planten en dieren meer verdwijnen. De Natura 2000-gebieden zijn de topnatuurgebieden van Europa, in de zin dat hier veel bijzondere plant- en diersoorten voorkomen. Ook bedreigde soorten. Door deze gebieden extra te beschermen en nog beter te beheren, krijgt de natuur meer kans.
In Nederland zijn 162 natuurgebieden onderdeel van het Europese Natura 2000-netwerk. Het gaat om ‘topnatuur’: gebieden met planten, dieren of andere natuurlijke kwaliteiten die in internationaal perspectief bijzonder zijn en daarom beschermd worden. Karakteristiek voor Nederland zijn de natte en vaak vogelrijke gebieden in de rivierdelta en langs de kust. Bijvoorbeeld de uiterwaarden van onze rivieren, de Oosterschelde, de Grevelingen, het IJsselmeer, het Lauwersmeer, de Waddenzee, delen van de Noordzeekustzone en de duinen. Hier zijn dan ook veel en grote Natura 2000-gebieden te vinden.
Ook elders in het land is echter veel bijzondere natuur te vinden met het Natura 2000-predicaat. Doorgaans zijn deze terreinen kleiner dan de waterrijke gebieden, maar daarom niet minder gevarieerd. Het gaat bijvoorbeeld om hoogveengebieden, hellingbossen, beekdalgraslanden, landgoederen, droge bossen en heide. Op de website Natura2000.nl staat onder meer een kaart met alle Nederlandse Natura2000-gebieden en kaarten met de gebieden per provincie.
Maar liefst de helft van alle terreinen die Staatsbosbeheer beheert, behoort tot het Natura 2000-netwerk. In 130 van de 162 Natura 2000-gebieden van Nederland beheren we (een deel) van het terrein. We zijn er trots op dat de Europese Unie in zo’n groot deel van onze natuurgebieden de hoge kwaliteit erkent. Onze Natura 2000-gebieden zijn zeer gevarieerd en bijzonder:
•Reservaten met zeldzame en karakteristiek Nederlandse vegetatietypen als blauwgrasland, trilveen en kalkgrasland. Voorbeelden hiervan zijn de Weerribben, het Stelkampsveld, de Westbroekse Zodden en het Gerendal.
•Goed functionerende weidevogelterreinen. Bijvoorbeeld Waterland en de delen van Friesland met grutto’s, roerdompen en tureluurs.
•De unieke wetlands Biesbosch, Oostvaardersplassen en Lauwersmeer met grote aantallen overwinterende vogels waaronder ganzen, eenden en de zeearend.
•De drie onbewoonde eilandjes Rottumeroog, Rottumerplaat en Zuiderduin midden in de Waddenzee. Hier krijgt de natuurlijke dynamiek van de Waddenzee volop de ruimte.
•Bossen en heideterreinen met vele soorten vogels zoals spechten, boomklevers, boomleeuweriken, nachtzwaluwen.
•Diverse paddenstoelenparadijzen zoals het Drents-Friese Wold, het Kuinderbos en de Schoorlse Duinen.
Wij zijn blij met het Natura 2000-netwerk. Het biedt namelijk betere garanties voor de bescherming en het optimaal beheer van de natuurgebieden. Juist het veiligstellen van bijzondere kwaliteiten – denk aan zeldzame soorten of unieke milieuomstandigheden – vraagt om maatwerk, en daar biedt Natura 2000 nadrukkelijk de ruimte voor. Het Natura 2000-gedachtegoed sluit aan bij onze taak om een zo groot mogelijke verscheidenheid aan ecosystemen in landschappen in stand te houden, ook voor volgende generaties.
We zien ook veel voordeel in het internationale karakter van dit netwerk. Natuur stopt immers niet bij de grens. Juist in een periode van klimaatverandering hebben planten en dieren ruimte nodig om mee te kunnen bewegen met het klimaat.
De beschermde status betekent niet dat er in Natura 2000-gebieden niets meer kan en mag. Sterker nog, Wij willen iedereen zo veel mogelijk laten genieten van de prachtige natuur in deze gebieden. Voor alle activiteiten geldt echter dat we kritisch kijken naar de gevolgen ervan voor de natuur in het gebied. In alle afwegingen over gebruik en beheer van Natura 2000-gebieden gaat het behoud van de natuur voor.
Voor alle Natura 2000-gebieden worden beheerplannen opgesteld. Hier zijn veel partijen bij betrokken, zoals de landelijke en provinciale overheid, natuurbeheerders, agrariërs, gemeentes en waterschappen. Om de inbreng van al deze betrokkenden efficiënt te organiseren, werken we nauw samen met andere terreinbeherende organisaties als Natuurmonumenten en de provinciale Landschappen en met partners als Natuur & Milieu en de provinciale Milieufederaties. Informatie over beheerplannen is te vinden op de website Bij12.nl
Het Natura 2000-netwerk is een uitwerking van twee Europese richtlijnen: de Habitatrichtlijn en de Vogelrichtlijn. Deze Europese richtlijnen zijn in elk EU-land ingebouwd in de nationale wetgeving. De financiering voor het beheer van de Natura 2000-gebieden vindt zowel op Europees, landelijk als op regionaal en lokaal niveau plaats. De Nederlandse overheid verwerkte de richtlijnen in de Wet natuurbescherming. Meer over de Wet Natuurbescherming is te vinden op de website Overheid.nl.
Op Europees niveau zijn er verschillende fondsen beschikbaar voor Natura 2000. Eén van de belangrijkste daarvan is het Financieringsinstrument voor het Leefmilieu (LIFE+). Er is een aantal nationale fondsen voor het beheer of de inrichting van Natura 2000-gebieden. De belangrijkste daarvan zijn: het Programma Beheer, onderverdeeld in de Subsidieregeling Agrarisch Natuurbeheer (SAN), Subsidieregeling Natuurbeheer (SN), het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) en de structuurfondsen.
Ook op regionaal niveau participeren allerlei partijen financieel, zoals provincies, gemeenten en water- en recreatieschappen. Maar ook particuliere of private partijen kunnen bijdragen, bijvoorbeeld grondeigenaren of lokale organisaties op het gebied van natuureducatie.
Het thema Natura 2000-gebieden hoort bij onze één van onze prioriteiten: biodiversiteit. Wij beheren onze terreinen zo dat de verschillende ecosystemen zich zo goed mogelijk kunnen ontwikkelen om de natuur veerkrachtiger te maken. Hierbij richten wij ons vooral op de Natura 2000-gebieden.