Werk in uitvoering
In Engbertsdijksvenen werkt Staatsbosbeheer aan het behoud en het herstel van hoogveen. Uit onderzoek blijkt dat het gebied lijdt onder verdroging en een overvloed aan stikstof. Daarom zijn er maatregelen nodig om het bijzondere hoogveen te behouden en te versterken.
Engbertsdijksvenen, bij Vriezenveen, Twente.
2017-2024
Levend hoogveen is zeldzaam in Nederland en dus ook de plant- en diersoorten die daarbij horen. Engbertsdijksvenen, een Natura 200-gebied is één van de vier grote gebieden is ons land waar nog levend hoogveen voorkomt. Hoogveen heeft water nodig en daarom zijn vasthouden van regenwater en verhogen van de waterstand belangrijke voorwaarden voor het duurzaam behoud van het hoogveen en het cultuurhistorisch landschap. Om deze doelstellingen te realiseren moet de waterhuishouding in het gebied verbeterd worden. Hiervoor nemen we de volgende maatregelen:
Na overvloedige regenval is in het voorjaar in het Twentse natuurgebied de Engbertsdijksvenen leem terecht gekomen in de Friesche Koelen. Dat is een waterplas die vlakbij een in 2018 aangelegd leemdepot ligt. Na vragen vanuit de omgeving is Staatsbosbeheer op zoek gegaan naar antwoord hoe dit heeft kunnen gebeuren. Hier geven we uitleg over de stand van zaken.
Update maart 2023: acties om meer schade te voorkomen
In maart 2023 is de uitspoeling geconstateerd. In de twee maanden daarna konden we niet ingrijpen. Het regende veel, waardoor het gebied zo nat was dat er een drijfzandachtige situatie ontstond en er geen machines het veld in konden. Om meer schade te voorkomen zijn inmiddels de volgende acties ingang gezet:
Het is nog niet duidelijk hoeveel leem er in de Friesche Koelen terecht is gekomen. Onderzoek moet uitwijzen hoeveel leem er is ingestroomd en wat er nodig is om het te verwijderen en de Friesche Koelen volledig te herstellen. Dat het niet goed gaat met de visstand is al eerder geconstateerd en heeft niet iets met de inspoeling van leem te maken. Door verlanding worden de plassen ondieper en daardoor steeds minder geschikt voor grotere vissen. Er is al een afspraak gemaakt met belangenorganisatie Sportvisserij Oost Nederland die de grotere vissen gaat verhuizen naar een beter onderkomen.
Update 25 mei 2023: meer leem in leemdepot dan toegestaan
Tijdens ons onderzoek kwam aan het licht dat er veel méér leem ligt in het opslagdepot dan volgens de omgevingsvergunningen is toegestaan. Dit had uiteraard nooit mogen gebeuren. Staatsbosbeheer is in overleg met de gemeente Twenterand of voor de geconstateerde overschrijding alsnog een vergunning verkregen kan worden en/of andere maatregelen noodzakelijk zijn.
Voor de aanleg van een depot heeft de gemeente Twenterand (dynamische) omgevingsvergunningen verleend, waarin rekening was gehouden met aan- en afvoer. De leemaanvoer is doorgegaan, terwijl de werkzaamheden aan de kades in het gebied (waarvoor het leem gebruikt zal worden) nog niet waren begonnen, in afwachting van een procedure bij de Raad van State. In die procedure heeft de Raad van State eind 2022 geconcludeerd dat de provincie Overijssel, opdrachtgever van de werkzaamheden, beter onderzoek moet doen naar de gevolgen van de werkzaamheden voor de natuur. Dat proces loopt. We streven ernaar in 2025 de werkzaamheden aan de kades te kunnen starten.
De Raad van State heeft op 9 november 2022 de beroepen tegen het Provinciaal Inpassingsplan (PIP) Engbertsdijksvenen en de ontgrondingsvergunning gegrond verklaard. De provincie Overijssel moet alsnog een Milieueffectrapportage (MER) maken. Daarna wordt het PIP met een MER opnieuw ter inzet gelegd en vastgesteld in Provinciale Staten. Over de natuurmaatregelen zelf oordeelt de Raad van State dat die in orde zijn. Die staan niet ter discussie.
Als gevolg van dit besluit van de Raad van State zijn de werkzaamheden in het gebied stilgelegd. Het alsnog maken van een MER betekent minimaal een half jaar vertraging. Zodra dit proces is afgerond, worden vervolgstappen en consequenties voor de planning bekeken voor het hydrologisch herstel.
Ondertussen gaat de uitvoering van andere maatregelen door, zoals het verwijderen van jonge bomen en zaailingen. Zolang de waterhuishouding in en om het gebied niet is hersteld, ontkiemen boomzaden razendsnel en groeien in rap tempo uit tot veel bomen die veel water verdampen. En water is nu net een heel belangrijke factor voor het herstel van het zeldzame hoogveen.
Staatsbosbeheer voert de werkzaamheden uit in opdracht van de Provincie Overijssel.
Omwonenden kennen de schoonheid en kwetsbaarheid van de Engbertsdijksvenen als geen ander. Velen zijn dan ook betrokken bij de werkzaamheden. We hebben regelmatig overleg met buren, pachters, vrijwilligers en andere belanghebbenden bij het gebied. We organiseren bijeenkomsten, veldbezoeken en excursies en nemen vragen zeer serieus. Zo zijn de plannen aangescherpt na bezorgdheid over de aanwezigheid van muggen in en rondom het gebied. Ook aan de zuidkant van het gebied vindt de uitwerking van natuurherstelmaatregelen plaats in overleg met omwonenden. Met dit soort oplossingen en door onder meer de aanleg van recreatieve wandel- en fietspaden te onderzoeken, houden we het gebied aantrekkelijk voor de omgeving.
