Werk in uitvoering
In het Leenderbos en op de Gastelsche Heide en Putberg verandert een deel van het agrarisch landschap in nieuwe natuur. Doordat pachtovereenkomsten vrijwillig zijn beëindigd, is ruim 66 hectare beschikbaar gekomen voor natuurontwikkeling. Staatsbosbeheer start eind 2025 met de inrichting van 19 hectare. Zo ontstaat een aaneengesloten natuurgebied met meer leefruimte voor soorten als boomleeuwerik, nachtzwaluw en roodborsttapuit.
Gastelsche Heide, de Putberg, Leenderbos en Groote Heide, (gemeente Cranendonck en gemeente Heeze-Leende) (NB).
De inrichting van de eerste 19 hectare: november 2025 - april 2026. De planning voor de inrichting van de overige percelen volgt later.
De percelen hebben de status Natuurnetwerk Brabant
De percelen op de Gastelsche heide zijn onderdeel van het Natura 2000-gebied ‘Leenderbos, Groote Heide & De Plateaux’. Het perceel op de Putberg grenst aan het Natura 2000-gebied. Bij de inrichting wordt aangesloten op de omliggende natuur, bestaande uit een complex van verschillende stadia van heide, stuifzanden en omliggende bossen. Voornaamste doel is dat het project toeziet op een verbetering van het leefgebied en voedselaanbod van Natura 2000-doelsoorten boomleeuwerik, nachtzwaluw en roodborsttapuit. In het gebied komt tevens de zeldzame knoflookpad voor. Deze soort is afhankelijk van goed vergraafbare zandige bodems in de buurt van zijn voortplantingswater. Ook hier voorziet het ontwerp in. Daarnaast bieden de beoogde heischrale graslanden potenties om in de toekomst te kwalificeren als habitattypen waarvoor het Natura 2000-gebied is aangewezen, zoals stuifzandheiden met struikhei of droge heiden.
Staatsbosbeheer streeft naar de realisatie van zogenaamde heischrale graslanden. Die in een verdere toekomst opgaan in het complex van heide en stuifzanden. Bodemonderzoek heeft uitgewezen dat de bodems al vrij arm zijn, maar met verhoogde fosfaatconcentraties, Mede omdat heidegebieden in het Leenderbos steeds zuurder (en daarmee base-armer) worden door verhoogde stikstofdeposities kiezen we ervoor geen (fosfaatrijke)bovengrond af te graven. We gaan echter uit van de huidige waarden van de bodem en passen de komende jaren natuurlijk akkerbeheer toe dat zich richt op het verlagen van voor planten-beschikbare fosfaatconcentraties zonder dat daarbij waardevolle bodemmineralen verloren gaan.
Om variatie in het landschap te realiseren wordt lokaal enig reliëf terug gebracht. Lagere delen worden beperkt (max 25cm) verlaagd om met deze grond hogere delen beperkt op te hogen. Om de ecologische waarde verder te verhogen en de percelen met de omgeving te verbinden worden struweelsingels aangeplant met soorten als: meidoorn, lijsterbes, Gelderse roos, wilde appel en vlier.
Het project voorziet daarnaast in de realisatie van een ven (~7000 m2) op de locatie waar in het verleden, voor de tweede wereld oorlog, ook een ven heeft gelegen. De sloot die deze laagte in de huidige situatie ontwatert wordt gedempt. Bij (zeer) hoog water zal het ven afstromen over het naastgelegen pad richting de Oude Strijper Aa. Om dit mogelijk te maken wordt op de laagste plek in het pad een voorde aangelegd zodat het beheerpad, inclusief mountainbike route, bruikbaar blijft. Een perceel, grenzend aan bestaand bos, wordt als natuurbos aangeplant.
Het project bestaat in de eerste fase voornamelijk uit grondwerk. Het ven wordt gegraven, waarbij de rijkere toplaag (~3000 m3, ofwel ongeveer 150 vrachtwagens) wordt afgevoerd. De zandlaag die daaronder zit wordt gebruikt om de naastgelegen sloot te dempen. Het resterende zand dat vrijkomt bij het graven van het ven wordt gebruikt om paden te herstellen. Ook wordt het reliëf hersteld met behulp van graafmachine en shovel. In de periode januari-februari worden struiken en bomen aangeplant. Deze worden vrijwel allemaal beschermd met gaasjes om vraatschade te voorkomen.
Het project is afgestemd met Waterschap de Dommel en Gemeente Cranendonck. De uitvoering wordt mede gefinancierd met een subsidie van het Groen Ontwikkelfonds Brabant (GOB) in het kader van de Subsidieregeling realisering Natuurnetwerk Noord-Brabant paragraaf 5 (Versneld herstel N2000-gebieden).
