Werk in uitvoering
De Dreumelse Overlaat is een bijzonder gebied op de plek waar Maas en Waal elkaar bijna raken. We onderzoeken hoe we door inrichting van dit gebied de natuur in deze riviersystemen kunnen verbinden.
Dreumelse Overlaat, onderdeel van Bommelerwaard, Gelderland.
2023 - 2027
Vroeger stroomde op dit punt de Waal over richting de Maas. Een unieke situatie voor Europa. Tegenwoordig zijn beide rivieren door dijken van elkaar gescheiden en dat blijft natuurlijk zo. De oude stroomgeul is nog steeds terug te vinden in het gebied. De inrichting grijpt terug op deze oude situatie door de stroomgeul weer zichtbaar te maken. Hiervoor wordt er gegraven totdat het grondwater weer zichtbaar is. Door het gedeeltelijk verlagen van de Dreumelse Overlaat ontstaat er meer diversiteit in de natuur en wordt de beleving van het landschap tussen de rivieren vergroot. We zien kansen voor een ecologische stapsteen tussen de rivieren, met zowel natte als droge delen. Dat levert veel variatie en biodiversiteit op voor planten en dieren.
Onder de juiste condities kunnen op ondiepe plekken in de strang vegetaties ontstaan zoals bijvoorbeeld fonteinkruid en groot blaasjeskruid. Dit zijn beschermde vegetaties die zeldzaam zijn geworden maar op deze unieke plek met helder kwelwater krijgen ze weer een kans. Een overstromingsvlakte loopt in de winter vol met water en valt in de zomer droog. Een geweldige plek voor diverse vogels die hier kunnen rusten en foerageren. Denk aan eenden, steltlopers en reigers. Dergelijke overstromingsvlakten zijn tegenwoordig zeldzaam in ons rivierengebied en ontzettend waardevol voor het ecosysteem van een rivier. De drogere delen worden bloemrijker. Hier en daar is er plaats voor spontane ontwikkeling van struiken. Zo vormt zich een leefgebied voor vogels, dassen en reeën. Met al deze variatie, het schone water en meer bloemen wordt het gebied ook geschikter voor onder meer libellen, bijen en andere insecten.
Na verkennende gesprekken en wandelingen in 2022 met omgeving, provincie, gemeenten, waterschap en Rijkswaterstaat is in 2023 gestart met een geohydrologisch onderzoek. Hiervoor zijn er diverse peilbuizen geplaatst om de grondwaterstand in beeld te brengen. Deze hebben gedurende 2023 en 2024 zowel van het natte als het droge seizoen gegevens verzameld. Daardoor ontstaat er een eerste beeld van de grondwaterfluctuaties in het gebied en hoe die zich verhouden tot de Waal- en Maaswaterstanden. Daarnaast is op basis van grondboringen en bestaande literatuur een beeld verkregen van de bodemopbouw en hoogteligging en is ook de afstroming van het water via de sloten in kaart gebracht.
Op basis van bovenstaande gegevens zijn verschillende inrichtingsvarianten onderzocht: welke inrichting levert de hoogste natuurwaarden op en houdt tegelijkertijd goed rekening met de omgeving.
In onze eerste gesprekken kwam immers naar voren dat met name de directe buren van het gebied zorgen hebben over het effect van een nieuwe inrichting op de fundering van hun woning. Dat heeft uiteraard onze volle aandacht. Er zijn twee varianten onderzocht:
De tweede variant komt ecologisch gezien het beste naar voren: gebieden die gevoed worden door rivierkwel zijn zeldzaam en het grondwater is van een betere kwaliteit dan het Maaswater. In deze variant stroomt in natte perioden het water bovengronds af waarbij er een ‘kwelbeekje’ ontstaat die de historische rivierloop volgt. Dit water houden we zo lang mogelijk vast in het gebied, waarna het in de zomer weer gedeeltelijk droogvalt. Het voordeel van deze variant is ook dat er minder diep gegraven hoeft te worden.
Het jaar 2023 en 2024 staat in het teken van hydrologisch vooronderzoek. Najaar 2024 verwachten we het onderzoek afgerond te hebben en gaan we hierover in gesprek met onze buren. Ook informeren wij over de stand van zaken van de plannen en het onderzoek met een korte digitale nieuwsbrief. Wilt u op de lijst voor de nieuwsbrief? Laat het ons weten via door een mail te sturen naar: rivierenprojecten@staatsbosbeheer.nl.
Staatsbosbeheer kocht in december 2021 gronden aan in de Dreumelse Overlaat. Deze gronden liggen binnen het Gelders natuurnetwerk van de provincie Gelderland. Met deze aankoop is ongeveer tachtig procent van de Overlaat in eigendom van Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en provincie. Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en provincie Gelderland zijn partners in het onderzoek naar deze natuurverbinding. Staatsbosbeheer neemt hierin het voortouw.
