Nieuws
Een jaar geleden werd ik boswachter Publiek in Zuidwest-Drenthe. Ik had niet van tevoren kunnen bedenken dat mijn allereerste project bij Staatsbosbeheer de restauratie van een gebouw zou zijn. En wát voor een. Een robuuste betonnen uitkijkpost uit de Koude Oorlog: luchtwachttoren Hees. In de week dat ik mijn eerste jubileum vierde als boswachter, was het ook feest voor de luchtwachttoren. Voor de allereerste keer konden mensen deze toren namelijk beklimmen.
Je zou het misschien niet meteen verwachten, maar Staatsbosbeheer beheert naast natuur ook zo’n 900 monumenten. In Drenthe beheren we naast een aantal monumentale panden bijvoorbeeld ook meer dan de helft van de hunebedden en een Tjaskermolen. Monumenten zijn verhalenvertellers van het verleden. Ze zeggen iets over ons landschap of cultuur. Het beschermen, maar ook het beleefbaar maken van monumenten zien we daarom als een belangrijke taak. De luchtwachttoren Hees is een provinciaal monument en een heel sterk symbool van de tijdsgeest tijdens de Koude Oorlog. Dankzij een financiële bijdrage uit de regeling Behoud of herbestemming karakteristiek bezit van Provincie Drenthe werd het mogelijk om de toren te behouden én te beleven.
Op vrijdag 12 september was de officiële opening van de gerestaureerde luchtwachttoren en werd ook de start van Open Monumentendag 2025 gevierd. De bijeenkomst was drukbezocht. De meeste omwonenden kennen de toren wel. Waar hij ooit voor diende, weet slechts een enkeling. Er werd teruggekeken op de restauratie. Ondanks de leeftijd van ruim 70 jaar, is de toren nog steeds in goede staat. Wel was het nodig om betonrot te behandelen en werden verrotte houten trapdelen vervangen. Luchtwachttorenexpert Sandra van Lochem lichtte met een mini-college toe welke bijzondere rol luchtwachttorens speelden in de geschiedenis.
Een toren is ook een plek om ver weg en dus vooruit te kijken. Daarom waren er leerlingen uitgenodigd van openbare basisschool ’t Echtenest uit Ruinen. Uit handen van gedeputeerde Gert-Jan Schuinder van Provincie Drenthe, wethouder Gerrie Hempen van gemeente De Wolden en provinciehoofd Els Hogenkamp van Staatsbosbeheer kregen ze de sleutel in handen waarmee zij de deur tot de luchtwachttoren weer openden voor publiek. Een dag later, tijdens Open Monumentendag, kon iedereen die dat wilde een kijkje komen nemen. Toen ik ’s ochtends aan kwam bij de toren, stond er al een rij mensen klaar. Uiteindelijk maakten zo’n 200 geïnteresseerden de klim naar boven. Wie dat wilde, kon ook een boodschap achterlaten voor de toekomst. Deze worden de komende twintig jaar bewaard in een tijdscapsule en komen pas weer tevoorschijn bij een volgende restauratie.
Luchtwachttoren Hees is een stille getuige uit de tijd van de Koude Oorlog. Ooit was er een semi-geheim netwerk van 276 uitkijkposten. Daarvan zijn er nu nog slechts 18 over, waarvan twee in Drenthe. Vrijwilligers van het Korps Luchtwachtdienst (KLD) speurden op deze hoge militaire uitkijkpost met verrekijkers en een speciaal meetinstrument het luchtruim af op zoek naar vijandelijke Russische vliegtuigen die lager vlogen dan de radar destijds kon waarnemen. In die tijd was er veel angst voor een aanval met bommenwerpers uit het oosten. De toren in Echten is slechts 10 jaar in gebruik geweest als militair uitkijkpunt: van 1954 tot 1964. Daarna verbeterden de radarsystemen en wisselden NAVO-landen informatie uit en waren de ogen van de vrijwilligers overbodig geworden. Nooit werd er een vijandelijk vliegtuig gezien, wel werd er regelmatig geoefend. Een replica van het meetinstrument is weer in de toren geplaatst en ook het meubilair in de schuilplaats is hersteld, waardoor bezoekers in de voetsporen kunnen treden van de luchtwachters van weleer.
Met bijna 20 meter is luchtwachttoren Hees de op één na hoogste nog bestaande luchtwachttoren in Nederland en de allerhoogste die nog beklommen kan worden. Wil jij die uitdaging aan? Staatsbosbeheer organiseert regelmatig excursies naar de luchtwachttoren. De eerstvolgende datum is te vinden op de website en daar ook te boeken. Het is ook mogelijk om de toren met een eigen groep – bijvoorbeeld met vrienden, familie of als bedrijfs- of verenigingsuitje – te bezoeken. Hiervoor kunt u een aanvraag doen via zuidwestdrenthe@staatsbosbeheer.nl. Vanwege de beperkte ruimte bovenin de toren is er ruimte voor maximaal 8 bezoekers per keer.
