Nieuws

Lepelaar IJsbrand vertelt het verhaal van Nationaal Park Nieuw Land

  • 18 juli 2025
  • Nationale parken
  • Leestijd 3 minuten

Sinds 20 mei kunnen we lepelaar IJsbrand volgen op zijn bewegingen door Nationaal Park Nieuw Land. IJsbrand werd een kleine twee maanden geleden door vogelonderzoekers Camilla Dreef en Jan van der Winden voorzien van een GPS-GSM zender waarmee op gezette tijden de locatie van de vogel wordt aangegeven.

Lepelaar IJsbrand bij zijn kolonie. Foto: Thijs Horst

IJsbrand toont zich net als de andere lepelaars een opportunist en vliegt daarheen waar het goed eten is. Zijn vluchten van de afgelopen 2 weken laten hem vaak vertrekken vanaf de kolonie op de strekdam bij Bataviahaven in Lelystad naar de Keersluisplas of de Aalscholverkolonie in de Oostvaardersplassen. Vorige week en deze week was hij vooral aanwezig in of bij de poelen voor de Zeearendhut. Overigens, hij was hier niet in zijn eentje maar maakte deel uit van een groep van zo’n 150 dieren die langs de waterkant stonden te slapen na de lunch. We zien dat IJsbrand op 7 juli zijn eerste vlucht maakt naar de Marker Wadden en doet dit ook de daarop volgende dagen. De laatste dagen keert hij weer vaker terug  naar de kolonie op de strekdam in de haven.

Volgens Camilla Dreef lijkt het erop dat IJsbrand dit seizoen geen jongen heeft grootgebracht. “We weten hoe lang het duurt om eieren uit te broeden en kuikens vliegvlug te krijgen. IJsbrand heeft niet lang genoeg in de kolonie gezeten om dit te doen. Hij gaat nog wel geregeld naar de kolonie, maar vermoedelijk niet om zijn kuikens te voeren.”

IJsbrand vliegt dagelijks op en neer tussen zijn kolonie op de strekdam, de Marker Wadden en de Oostvaardersplassen. Hij lijkt een eenzame vlieger maar is dat zeker niet, zoals je op de foto vanuit de vogelkijkhut De Zeearend kunt zien.

Onderzoek

Op basis van het onderzoek naar gezenderde lepelaars door Camilla Dreef en Jan van der Winden weten we inmiddels iets meer over het ruimtegebruik van Lepelaars in ons nationale park (Een artikel over hun onderzoek verscheen in november 2024 in het vakblad De Levende Natuur). De belangrijkste foerageergebieden van Nationaal Park Nieuw Land bevinden zich in de Oostvaardersplassen en Marker Wadden. Hoewel de vogels tot wel veertig kilometer vliegen voor hun voedselvluchten is de gemiddelde afstand tussen hun kolonie en de foerageergebieden binnen een straal van 10 kilometer. Lepelaars reageren sterk op grootschalige ingrepen in het landschap. De droogval van het westelijk deel van het moeras van de  Oostvaardersplassen zorgde met een lage waterstand voor ideale foerageermogelijkheden voor de vogels. De aanleg en ontwikkeling van de ondiepe wateren op de Marker Wadden hadden dezelfde aantrekkingskracht.

Het onderzoek laat zien hoe goed de lepelaars in staat zijn om de beste plekken uit te zoeken en hoe belangrijk het is om een breed aanbod aan foerageergebieden te bieden. Daar ligt de meerwaarde van de ecologische relatie tussen de verschillende gebieden in Nationaal Park Nieuw Land.  Ze vullen elkaar aan en in de praktijk zijn er dus steeds gebieden die aantrekkelijk zijn als voedselgebied en broedgebied. Als een echte ambassadeur van het nationaal park heeft IJsbrand geen voorkeur voor een gebied of terreinbeherende organisatie, maar stimuleert hij ons om de samenwerking op te zoeken en beheermaatregelen op elkaar af te stemmen. Uiteindelijk doen we het voor de vogels, met de lepelaar als één van de icoonsoorten.

Een prachtig verhaal

En wat is het vooral leuk om individuele lepelaars te kunnen volgen. Nu nog op hun voedselvluchten in hun directe omgeving van het nationaal park, maar dadelijk ook op hun trek naar het zuiden. Ik ben zo benieuwd waar IJsbrand morgen uithangt en zijn driedoornige stekelbaarzen of andere kleine vis gaat vangen, maar kan ook niet wachten totdat de trektijd begint. Welke route gaat hij volgen? Kunnen we iets meekrijgen van de ‘stops’ die hij onderweg maakt. Wat zijn dat voor gebieden?

Ik houd je graag via deze blog op de hoogte van de avonturen van IJsbrand en hoop dat hij het nog lang volhoudt. Je kunt natuurlijk zelf ook kijken waar IJsbrand zich bevindt. Dat kun je doen via de website van Nationaal Park Nieuw Land: www.nationaalparknieuwland.nl/vogelsvolgen en via de sites van het NIOZ en de app Animal Tracker.

Over de auteur
Boswachter Hans-Erik Kuypers
Hans-Erik Kuypers Boswachter
     
Meer over dit onderwerp