Nieuws

Het verhaal van lepelaar IJsbrand

  • 30 oktober 2025
  • Leestijd 3 minuten

Auteur

Hans-Erik Kuypers

Boswachter

De, op 20 mei van dit jaar gezenderde, lepelaar IJsbrand vertelt naast het verhaal van Nationaal Park Nieuw Land ook het verhaal van de grote vogeltrek van Nederland naar Senegal. In een eerdere blog van 18 juli schreef ik al over de vliegbewegingen die IJsbrand maakte tussen de strekdam bij Bataviahaven, de Marker Wadden, Trintelzand en de Oostvaardersplassen, allemaal onderdeel van Nationaal Park Nieuw Land. De lepelaar die als perfecte ambassadeur voor ons nationaal park laat zien hoe deze gebieden elkaar aanvullen en tijdens de trekperiode ook een rol speelt in het verbinden van nationale parken in Nederland en in het buitenland. Daarover later meer.

De lepelaarkolonie op de strekdam bij Lelystad met bovenin IJsbrand met zender.

De grote tocht begint

Op 5 september krijgt IJsbrand de kriebels en vertrekt naar het zuiden. In deze blog volgen we hem op zijn weg naar Senegal waar hij nu al een paar dagen zit.

Na een lange vlucht van zo’n 950 km, waarbij IJsbrand over Le Mont-Sant-Michelle vliegt en Le Havre passeert komt hij op 7 september aan in het natuurgebied Marais indivis de Grande Brière Mottière ten noorden van de monding van de Loire bij Saint-Nazaire. Hij scharrelt daar een aantal dagen rond in het waterrijke gebied om weer even op krachten te komen en vliegt op 12 september de Loire over naar het natuurreservaat Lac Grand-Lieu om daar nog een paar dagen te pleisteren voor de volgende tour-de-force. Op 17 september vliegt hij in één ruk over de Golf van Biskaje naar noord Spanje en komt ’s avonds aan in de buurt van Bilbao om door te vliegen naar midden Spanje bij Cáceres.

De volgende melding is op 21 september. IJsbrand zit ten oosten van het Doñana National Park ten zuidwesten van Sevilla. Afgelopen jaar bracht, de helaas te vroeg gestorven lepelaar Jan hier ook enkele weken in de rijstvelden door, die in gebied liggen. Luchtfoto’s laten natte landbouwpercelen langs de Guadalquivir Rivier zien en ik vraag me dan ook af waarom IJsbrand niet naar de groene waterrijke kern van het natuurreservaat vertrekt.

IJsbrand scharrelt eindeloos in dit gebied rond. Blijkbaar is het er goed vertoeven en ik weet dat een andere Nationaal Park Nieuw Land lepelaar André nog steeds in het gebied is en waarschijnlijk ook niet van plan is om verder te trekken.

De oversteek naar Marokko

Dat geldt dus niet voor IJsbrand. Op 5 oktober stijgt hij weer op om in een strakke lijn naar het zuiden, richting Cadiz te trekken en zich op 7 oktober aan de oversteek naar Afrika te wagen. Het is interessant dat sommige lepelaars voor de korte oversteek kiezen bij Gibraltar en andere weer de kustlijn volgen en daarmee een langere oversteek kiezen. Bij IJsbrand lijkt het erop dat hij lange oversteek kiest, maar de logdata zijn beperkt (één keer per dag) en dat maakt het volgen van de exacte route puur giswerk.

Nog dezelfde dag komt IJsbrand aan in Marokko in een rivierloop onder Rabat en vervolgt zijn tocht om ergens ter hoogte van de Canarische eilanden in Khenfiss National Park even bij te komen.

Bewonderenswaardig hoe IJsbrand al die honderden kilometers in slechts enkele dagen aflegt.

Déjà vu en opluchting

Op 11 oktober steekt IJsbrand de grens tussen West Sahara en Mauritanië over om bij de vogelhotspot Banc d’Arguin National Park een tijdje te blijven. Echter, deze informatie bereikt mij pas rond 20 oktober. Volgens de app Animal Tracker hing de stip van Lepelaar IJsbrand meer dan een week ergens boven de kust stil. De tracker bewoog geen millimeter en een déjà vu van het verdwijnen van lepelaar Jan een jaar eerder diende zich aan. Het zou toch niet zo zijn dat dit het einde van het avontuur was. Lepelaar onderzoeker Jan van der Winden stelde me gerust. Het bereik van de zender in deze omgeving is slecht en andere biomedische data (voor mij niet zichtbaar) gaven aan dat IJsbrand nog alive en kicking was.

Winterverblijf?

Ik pik de draad dus pas weer op 20 oktober op en zie IJsbrand korte vluchten maken binnen dit belangrijke gebied voor trekvogels. Zou dit dan zijn overwinteringsplek zijn? Nee hoor. Hij vliegt op 21 oktober door richting Dakar, maar verblijft nu met een aantal bevriende lepelaars (Pluk en David van Nationaal Park Nieuw Land en Lepellientje, Hidde en Storm van de Waddeneilanden) in de riviermonding van de rivier Senegal die de grens markeert tussen Mauritanië en Senegal. Zal dit dan zijn eindstation zijn voor de winter?

Lepelaar IJsbrand en de andere lepelaars zelf volgen? Dat kan via de app Animal Tracker, en via Global Flyway Network of natuurlijk via de website van Nationaal Park Nieuw Land. Op dit moment is een aantal vertegenwoordigers van Nederlandse nationale parken (Schiermonnikoog, Lauwersmeer, Duinen van Texel, Nieuw Land, Biesbosch en de Oosterschelde) bezig om met elkaar inzichtelijker te maken hoe de, in onze nationale parken gezenderde lepelaars nog beter te volgens zijn. De lepelaar is voor deze nationale parken een icoon en we zouden de fascinerende reisverhalen willen delen via een gemeenschappelijk platform.

Als het zover is dan laten we dat beslist weten. Te leuk om niet met jullie te delen.

Over de auteur
Boswachter Hans-Erik Kuypers
Hans-Erik Kuypers Boswachter
     
Meer over dit onderwerp