Eerste samenwerking natuurinclusieve boer Limburg

Wintervoer voor vee

Met natuurinclusieve landbouw kunnen boeren extensiveren door meer grond te pachten van natuurorganisaties als Staatsbosbeheer, maar ook van provincies, zoals Limburg. Veehouder Bjorn Kleijnen kan met extra grond verder extensiveren doordat hij bijvoorbeeld met meer grasland beter zelf voor wintervoer voor zijn vee kan zorgen. Hij pacht nu al grond van Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Limburgs Landschap en de provincie Limburg. Met de nieuwe overeenkomst kan hij vanaf 2026 extra grond op de Kunderberg pachten van Staatsbosbeheer. In de overeenkomst zijn wederzijds afspraken gemaakt over duurzaam natuurbeheer.

Stoffeerders van het landschap

Gedeputeerde Léon Faassen was bij de ondertekening aanwezig: “Agrariërs zijn bij uitstek de stoffeerders van het unieke Limburgse landschap. Grasland is daarbij erg belangrijk, omdat het uitspoeling en erosie van de heuvels tegen gaat. Daar willen we als provincie een grotere rol in spelen. Vleesvee laten grazen op dat gras is handig en slim. Zo haal je én je natuurdoelen én het levert de boer een goede boterham op. Het is dus maatwerk. Dat wordt nogal eens onderschat. Je kunt vaak beter naar maatwerk kijken dan in generieke maatregelen denken.”

“De landbouw, maar óók de natuur, zitten in een transitie naar elkaar toe. De natuuropgave die natuurorganisaties als Staatsbosbeheer hebben, kunnen ze nooit in hun eentje realiseren. Daar hebben ze de agrarische sector voor nodig. En de boeren hebben op hun beurt bijvoorbeeld weer de bank nodig. Dat zie je hier bij Bjorn Kleijnen ook goed. Dit soort initiatieven met bevlogen mensen hebben de toekomst. We willen als provincie kijken of we dit kunnen stimuleren. We denken graag mee, bijvoorbeeld door gericht te sturen met ons pachtbeleid.”

80 samenwerkingen

Het programma Natuurinclusieve landbouw startte in 2018 in opdracht van de toenmalige minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Carola Schouten. Het doel: natuur en boeren beter te laten samenwerken zodat ze elkaar versterken. Theo Bakker, sinds 2020 trekker van het programma: “Wij zagen daar wel mogelijkheden toe en besloten een deel van onze grond pachtvrij te maker voor boeren die wilden overstappen op natuurinclusieve landbouw. In eerste instantie was het doel om met 40 boeren een samenwerking aan te gaan, die ambitie is inmiddels verdubbeld tot 80. De teller staat op dit moment op 33.”

Natuurverdubbelaar

Het programma werkt in een notendop als volgt: een boer die natuurinclusief werkt heeft meer land nodig om voldoende te kunnen extensiveren. Tegelijkertijd zorgt een natuurinclusieve bedrijfsvoering niet alleen voor meer biodiversiteit en minder mest op de landbouwgrond, maar ook in de omgeving. Daar profiteert de aangrenzende natuur van. “Een deel van ons gebied hiervoor beschikbaar stellen, is dus goed voor de natuur en voor de boer. Wij noemen het een natuurverdubbelaar”, zegt Theo.

En wat levert het op? “Er zijn talloze voorbeelden van boeren die de biodiversiteit op hun land duidelijk zien toenemen: meer soorten planten in het weiland, meer insecten en meer weidevogels. Wat het effect is op de aansluitende natuurgebieden monitoren we helaas niet, dus daar kan ik weinig over zeggen. Wel dat van het totaal aan natuurinclusief areaal zo’n 38 procent van Staatsbosbeheer is en de rest van boeren zelf of gepacht van derden. Het aantal hectares waar de biodiversiteit toeneemt is daardoor ruim 2,5 keer zo groot. Dat is winst.”