Natuurgebied
In de Betuwe vind je vele grote en kleine natuurgebieden. Zoals Lingebos, de Diefdijk uit de 13e eeuw, het Tichtelterrein Buren, landgoed Soelen en de komkleigronden van de Steendert. En er ligt een aantal forten en werken van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Door het midden van de Betuwe kronkelt de rivier De Linge langs pittoreske dorpjes en de Oranjestad Buren. Ideaal voor een kanotocht of rondvaart. En buiten de gebaande paden beleef je de natuur net weer anders. Langs de Linge zijn diverse struinplekken, zoals de Koornwaard en de Eng. Maar ook de wandelroute langs de Zuider Lingedijk is de moeite waard.
Het Lingebos stamt uit de jaren '60. De grienden in het gebied zijn nog veel ouder. Sommige van deze vochtige akkers zijn meer dan 100 jaar oud. Het bos is geplant aan de rand van de afgraving, die ontstond bij zandwinning voor de aanleg van het klaverblad bij Gorinchem. Zo ontstond er een nieuw natuurgebied, voor de bewoners van de Randstad. Nu is het Lingebos een plek met allerlei recreatiemogelijkheden. Je kunt er wandelen, paardrijden en op warme dagen zwemmen in recreatieplas Lingebos.
De Nieuwe Hollandse Waterlinie loopt van Muiden tot Gorinchem en bestaat uit ruim ruim 60 forten met schansen, sluizen en dijken. Monumentale plekken waar geschiedenis, cultuur en natuur hand in hand gaan. In de Betuwe liggen o.a. deze 4 forten en werken:
Fort bij Asperen
In Acquoy ligt het Fort bij Asperen, in een prachtig deel van het Gelderse linielandschap, waar je volop kunt fietsen en wandelen. De exploitatie is in handen van stichting Leerwerkbedrijf Nieuwe Hollandse Waterlinie, die er culturele activiteiten en exposities organiseert. De koepel is een kunstwerk op zich. De licht- en luchtschacht in het fort bestaat uit groenblauwe glazen leien (tegels), die in glasstad Leerdam zijn geblazen. Hierin zijn tekeningen verwerkt die door kinderen uit de omgeving zijn gemaakt. Met de koepel wordt regenwater tegengehouden, maar er is nog wel ruimte voor de vleermuizen om naar binnen te vliegen; het fort is een belangrijke overwinteringsplaats. Adres: Langendijk 60, Acquoy. Meer informatie: fortbijasperen.nl
Fort bij de Nieuwe Steeg (Geofort)
In Herwijnen, op de zuidoever van de Linge, ligt Fort bij de Nieuwe Steeg. Het fort is in 1878 gebouwd als aanvulling op het nabijgelegen Fort bij Asperen en moest de Lingedijk en het omliggende gebied verdedigen. In 2011 is het fort gerestaureerd en is het beter bekend onder de naam GeoFort. Je kunt hier de spannende wereld achter cartografie en navigatie ontdekken. Er is een 3D-café met groot terras voor een kopje koffie of een lunch. Je kunt er ook familiefeest of zakelijke bijeenkomst organiseren. En scholen kunnen er terecht voor een leerzaam dagje uit. In de vleermuisspeeltuin van Staatsbosbeheer kunnen kinderen volop klimmen en klauteren. En met de speurtocht leer je meer over het leven van de vleermuis. Meer informatie: Geofort.nl.
Fort Vuren
Fort bij Vuren ligt ten oosten van Gorinchem. De bomvrije toren met gracht en ophaalbrug werd gebouwd van 1847-1849 en in 1878 uitgebreid met de contrescarp, een met aarde bedekt gebouw. Het fort diende voor de afsluiting van het Waalacces: een plek waar de vijand door de Linie heen zou kunnen breken. Ook beschermde het de achter het fort gelegen sluizen en dekte het de oude vesting Gorinchem tegen een directe aanval. Fort Vuren ligt recht tegenover Slot Loevestein, aan de overkant van de Waal. Staatsbosbeheer heeft het fort in erfpacht gegeven aan de Stichting Wandel- en Fietsforten. Deze stichting runt hier een Fortwachterij: horeca met een mooi, rustig terras. Ook is er een herberg, je kunt er feesten of evenementen organiseren en ook overnachten. Meer informatie: Fortvuren.nl
Werk aan het Spoor Diefdijk
De versterking Werk aan het Spoor Diefdijk werd in 1880 gebouwd aan weerszijden van de spoorweg Dordrecht-Elst. Deze spoorweg doorsneed de Nieuwe Hollandse Waterlinie en vormde dus een zwakke schakel. Het werk moest bescherming bieden. Voor en achter het werk lagen kraanbruggen, waarvan één exemplaar nog aanwezig is. Deze kraanbrug is in 2011 gerestaureerd en is weer werkend gemaakt. Het Werk aan het Spoor Diefdijk is niet toegankelijk. Je kunt het werk wel zien op het punt waar de Diefdijk het spoor kruist (Diefdijk 26, Acquoy). Je kunt de kraanbrug van dichtbij bekijken. Een informatiebord licht de werking van de brug toe.
Wuivend riet, rustig kabbelend water en kwakende eenden. Dit is het decor van de eendenkooi Waardenburg. Vroeger ving de kooiker hier eenden, die vervolgens in de pan belandden voor consumptie. De eendenkooi is tegenwoordig een oase van rust en veiligheid voor eenden en daarom alleen toegankelijk met de boswachter.
Eendenkooien ontstonden in de 17e eeuw, toen de adel wilde oogsten wat er in de veengebieden leefde. Wilde eend was daarbij een favoriet maal. De Waardenburgse eendenkooi is een van de oudste kooien in het rivierengebied en kent een lange geschiedenis. Tot op heden is de oudste vermelding een pachtovereenkomst uit 1611, maar de kooi is dan al jaren in gebruik. Er zijn 17e eeuwse stukken bekend die de vangsten en afspraken over leveringen van eenden in de periode vanaf 1617 beschrijven.
Een eendenkooi bestaat uit een aantal vangarmen rond een centrale plas. De Waardenburgse eendenkooi is nu nog in gebruik als demonstratiekooi. Veel kooikers hebben hier hun opleiding gevolgd om het vak elders op te kunnen pakken.
Landgoed Soelen is een typisch Betuws landgoed op de oude stroomwallen van Waal en Linge bij het monumentale dorp Zoelen. Je vindt er (biologische) landbouwgronden, bossen, veehouderij en boomgaarden, met in het hart een kasteel met bijgebouwen uit de 16e en 17e eeuw. Het huis en de bijgebouwen zijn in de vorige eeuw opgedeeld in appartementen. In het park zie je elementen uit zowel de barokke als romantische landschapsstijl, maar ook de motte Aldenhaag uit de vroege middeleeuwen. Deze 'Soelense' sfeer wordt behouden, onderhouden en op sommige plekken weer teruggebracht. Zo zijn er weer jonge eiken geplant om een van de historische dwarslanen te herstellen.
Wie hier rondloopt ziet, hoort en beleeft een diversiteit aan natuur. Op dit 140 hectare grote landgoed vind je spechten, bosuilen, ijsvogels en talloze andere vogels. Maar ook vleermuizen, reeën, konijnen en hazen. Bijzonder zijn de oude bomen, zo staan er ruim 300 jaar oude eiken, restanten uit oude lanen. Het ‘rondje Soelen’ leidt je langs alle hoogtepunten van het landgoed. Deze wandelroute start op het parkeerterrein aan de Achterstraat in Zoelen.
Park Lingezegen is een groot nieuw landschapspark voor de 160.000 huidige en toekomstige bewoners tussen Arnhem, Elst, Bemmel en Nijmegen. Het bestaat uit 5 deelgebieden, met elk zijn eigen charme en verhaal. Er is voor elk wat wils. Je vind er fiets- en wandelroutes, ruiterpaden, skeelerpaden en water om in te ravotten. Kanotochten staan nog op de planning. Voor de kleintjes komt er een speelbos.
Park Lingezegen is een zelfstandige organisatie waar onder meer gemeenten, ondernemers, particuliere grondeigenaren en Staatsbosbeheer deel van uit maken. Staatsbosbeheer beheert Waterrijk West en Waterrijk Oost. Kijk voor meer informatie op de website van Park Lingezegen.
Naast de appelboomgaarden die door bloesem veel insecten en vogels aantrekken, voelen ook veel weidevogels zich thuis in de graslanden van de Betuwe. Denk aan ouderwetse weidevogels zoals ooievaar, kievit, grutto, scholekster en tureluur. Ze hebben allemaal een plekje bemachtigd in deze streek.