Openbaar pachtproces

Veertigduizend hectare natuurgrond

Staatsbosbeheer verpacht circa veertigduizend hectare natuurgrond – voornamelijk grasland - aan zo’n drieduizend boeren. Lees hier waarom we dat doen. Jaarlijks sluiten wij zo’n 500 à 600 nieuwe contracten af. Voorafgaand aan het sluiten van een nieuwe pachtovereenkomst, vindt een openbare inschrijving plaats.

Waarom een nieuw manier van verpachten?

De Hoge Raad heeft in november 2021 in het Didam-arrest bepaald dat een overheidsorganisatie bij het aangaan van privaatrechtelijke overeenkomsten mededingingsruimte moet bieden: op grond van het gelijkheidsbeginsel moeten potentiële gegadigden de gelegenheid krijgen om mee te dingen naar vastgoedovereenkomsten, zoals pacht. Staatsbosbeheer is als overheidsorganisatie verplicht dit gelijkheidsbeginsel na te leven met een selectieprocedure met criteria die objectief, toetsbaar en redelijk zijn. Staatsbosbeheer wil bovendien zelf een transparant en uniform proces hanteren voor de ingebruikgeving van (natuur)gronden. Deze factoren hebben geleid tot een nieuwe procedure bij verpachting van gronden door Staatsbosbeheer, waar we in 2023 mee zijn gestart.

Dit betekent dat wij de gronden, waarvan de overeenkomsten eindigen en die we opnieuw in gebruik willen geven, openbaar in pacht aanbieden. Hierbij krijgen, zoals wettelijk bepaald, bedrijfsmatige landbouwers de mogelijkheid om mee te dingen als zij aan bepaalde, door Staatsbosbeheer gestelde voorwaarden, voldoen. Staatsbosbeheer sluit in principe dus niet opnieuw onderhands een pachtovereenkomst met de huidige pachter, tenzij er volgens het vastgoedbeleid onderdeel mededinging van Staatsbosbeheer een uitzondering mogelijk is.

De kavels met bijbehorende pacht -en inschrijfvoorwaarden, criteria en de weging worden gepubliceerd op www.pachtgrond.nu. Daar is per kavel, met daarin opgenomen de kadastrale percelen, precies te zien wat de criteria zijn en hoe zwaar ze wegen bij de gunning. Ook de concept-pachtovereenkomst met daarin de gebruiksvoorwaarden is in te zien. Het is van belang om deze goed door te nemen, zodat je weet wat wel/niet is toegestaan.

Inschrijfvoorwaarden en toewijzingscriteria 2025

Staatsbosbeheer werkt graag samen met pachters die een duurzame bedrijfsvoering nastreven en kennis van natuurbeheer hebben. Dit is meegenomen bij de inschrijfvoorwaarden en toewijzingscriteria. Met de criteria zijn punten te ‘verdienen’ die meewegen in de gunning. De verhouding prijs/kwaliteit is 30/70. Kwaliteit weegt dus zwaarder dan prijs. Na evaluatie in 2024 zijn de spelregels voor de inschrijving van de pachtuitgifte in 2025 als volgt:

Inschrijfvoorwaarden

1. De inschrijver is een bedrijfsmatige landbouwer met een relatienummer bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en staat ingeschreven bij de Kamer van Koophandel (KvK) met een SBI-code die begint met 01.1 t/m 01.6 als hoofdactiviteit.
2. De inschrijver heeft de cursus Inleiding beheer natuurgrasland (Aeres Hogeschool) of een vergelijkbare opleiding gevolgd en heeft dus het zogenaamde pachtcertificaat. Deze basiskennis is nodig, zodat we er zeker van kunnen zijn dat de landbouwactiviteiten hand in hand gaan met de activiteiten die nodig zijn om de natuurdoelen te halen
3. Het bedrijf van de inschrijver is gevestigd binnen een afstand van 10 kilometer hemelsbreed van de gepachte grond.
4. De inschrijver heeft geen betalingsachterstanden in de afgelopen jaren gehad bij Staatsbosbeheer.
5. Uitgesloten van pacht zijn inschrijvers die zich geen goede pachter van Staatsbosbeheer hebben getoond in het voorgaande pachtseizoen, door zich bijvoorbeeld niet te hebben gehouden aan de pachtvoorwaarden. 

Toewijzingscriteria

1. Afstandscriterium
Hoe dichter het bedrijf van een inschrijver is gevestigd bij de uit te geven pachtgrond, hoe meer punten. Het vergroot de kans dat er vergelijkbare terreinomstandigheden zijn en dat de pachter meer gebiedskennis heeft. Bovendien is de te overbruggen afstand dan zo klein mogelijk.

2. Kennis en opleiding
Indien de inschrijver heeft geïnvesteerd in een uitgebreidere opleiding is dat voor Staatsbosbeheer een indicatie voor de intrinsieke motivatie en kennis van de inschrijver voor natuurbeheer. Meer opleiding van een inschrijver op dit gebied leidt tot meer punten. Het betreft de opleiding natuurbeheer en ondernemerschap niveau 1, 2, en 3.

3. Certificaten
Het in bezit zijn van relevante certificaten wijst op een duurzame bedrijfsvoering en/of kwaliteit van natuurbeheer. Onderstaande certificaten leveren punten op:
- SKAL dierlijk of plantaardig
Dit certificaat waarborgt een bedrijfsvoering waarbij de ecologische belasting volgens vastgestelde normen wordt beperkt op de hele oppervlakte van het bedrijf. Biologische bedrijven in de omgeving van natuurterreinen hebben in relatie tot gangbare bedrijven een positievere invloed op die natuurterreinen.
- Beter Leven keurmerk
Het Beter Leven keurmerk (BLk) geeft met een sterrensysteem aan hoe diervriendelijk dieren voor de productie van vlees, eieren en zuivel zijn gehouden. Hoe meer sterren, des te meer aanpassingen voor het welzijn van de dieren zijn gedaan.

4. Subsidie
De toewijzing van subsidie op gronden van de inschrijver is een bewijs dat natuurbeheer wordt uitgevoerd behorende bij het natuurbeheertype. Staatsbosbeheer erkent het belang van SNL en ANLb. Hoe meer natuurbeheer er op eigen grond wordt gedaan, des te meer punten.

5. Ervaring
Voor de kwaliteit van het beheer van natuurterreinen is ervaring belangrijk. Door ervaring weet de pachter hoe terreinen te gebruiken onder verschillende omstandigheden die vooral door de waterhuishouding en weersomstandigheden worden bepaald. Inschrijvers die een overeenkomst met Staatsbosbeheer op het gebied van natuurinclusieve landbouw hebben, krijgen vanwege deze ervaring punten. Ook inschrijvers die de afgelopen 5 jaar al ervaring hebben als geliberaliseerd pachter bij Staatsbosbeheer, krijgen punten toegekend.

6. Verduurzaming landbouwgrond
In het Gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) kan een landbouwer de eco-regeling aanvragen. Dit is een extra betaling bovenop de basispremie. Met de eco-regeling wordt toekomstbestendig werken beloond. Staatsbosbeheer ziet de toekenning hiervan als een indicatie van natuurinclusiviteit van de bedrijfsvoering, daarom levert zo’n regeling meer punten op.