Nieuws
Tussen de bloeiende kruiden en moeraswespenorchissen hoor je het tikken van moerassprinkhanen, terwijl je oog valt op de geelzwarte tekening van de wespenspin. In de Ellerslenk worden al je zintuigen geprikkeld een waar paradijs.
Dit pareltje heet de Ellerslenk: een 30 hectare groot, kruidenrijk grasland midden in de Veluwerandmeerbossen. Hier zet Staatsbosbeheer zich al jaren volop in om de biodiversiteit te versterken en insecten de ruimte te geven.
De Ellerslenk is een uniek stukje Flevoland. Het is de enige plek in Oostelijk Flevoland waar, op een oppervlakte van ruim 70 hectare, het oorspronkelijke Zuiderzeereliëf bewaard is gebleven. Dertig hectare is kruidenrijk grasland en de overige 40 hectare is bos. Dit reliëf kenmerkt zich door de kalkrijke bodem en de bijzondere plantensoorten die daarop groeien. Ook is de natuurlijke glooiing in het landschap nog altijd zichtbaar: de lagere delen kennen veel kweldruk (grondwater dat vanuit de bodem omhoog komt), terwijl de hoger gelegen zandgronden juist droger zijn.
In 1970 werd hier een proef uitgevoerd waarbij 13 kalkminnende kruiden werden ingezaaid in proefvlakken. Toen de proef in 2009 werd beëindigd, bleken alleen de gewone agrimonie en de zeegroene zegge nog stand te houden. Na 2009 startte Staatsbosbeheer met begrazing van het hoger gelegen deel, voornamelijk omdat dit kostentechnisch gunstiger was. Het lagere gedeelte werd jaarlijks in het najaar gemaaid, waarna het maaisel werd afgevoerd.
Vanaf 2018 is het beheer aangepast: de runderen verdwenen uit het gebied en maakten plaats voor sinusbeheer. Dit is een maaivorm waarbij variatie in ruimte en tijd centraal staat. Er blijft altijd ergens structuur en schuilgelegenheid voor insecten over, de zogenoemde flora- en faunastroken. In de nattere delen maaien we nu twee keer per jaar en we voeren het maaisel af in mei/juni en augustus/september. Tijdens deze maaibeurten blijven de flora- en faunastroken ongemaaid. Deze stroken zijn van groot belang voor de biodiversiteit: kruiden krijgen de kans om zaad te zetten en insecten kunnen zich voortplanten.
Bij het aanleggen van de stroken houden we ook rekening met broedende graspiepers en andere grondbroedende vogels, want de Ellerslenk is een belangrijke hotspot voor deze soorten. Sommige stroken blijven een jaar lang ongemaaid om insecten zoals het zwartsprietdikkopje te helpen. Deze vlindersoort overwintert als jonge rups, veilig opgerold in een grasspriet. Pas in juni en juli vliegen de volwassen vlinders uit, een beloning voor wie het geduld van de natuur begrijpt.
Dankzij het sinusbeheer bloeit de Ellerslenk letterlijk van vroeg tot laat. Door gefaseerd te maaien en delen ongemaaid te laten, wordt de nectarboog verlengd: er zijn van maart tot oktober bloemen te vinden die nectar en stuifmeel leveren. Zo is er voor insecten bijna het hele seizoen iets te halen, van de eerste hommelkoningin in het voorjaar tot de laatste vlinder in de nazomer.
Deze continuïteit maakt de Ellerslenk tot een waar insectenparadijs. Voor bijen, zweefvliegen, vlinders en sprinkhanen vormt het kruidenrijke grasland een mozaïek van voedsel, schuilplekken en voortplantingsplaatsen. Zelfs zeldzame soorten, zoals het zwartsprietdikkopje, profiteren van het doordachte beheer en de variatie in structuur. Dat is hard nodig, want ook hier midden in de Veluwerandmeerbossen, merken we de achteruitgang van insecten. Minder nectar, intensiever maaien en versnippering van leefgebieden hebben hun tol geëist. Door te kiezen voor een beheer dat rekening houdt met het natuurlijke ritme van planten en dieren, laat Staatsbosbeheer zien dat herstel wél mogelijk is als we de natuur de ruimte geven om haar eigen tempo te volgen.
De Ellerslenk is daarmee niet alleen een paradijs voor insecten, maar ook een voorbeeld van hoe zorgvuldig beheer leidt tot veerkrachtige natuur. Een levend landschap, waar elke bloem en elk zoemend geluid vertelt dat balans mogelijk is als we durven te luisteren.
Tussen al het leven in de Ellerslenk groeit een bescheiden maar zeldzame plant, vaak in grote aantallen: de addertong. Wie deze soort niet kent, loopt er gemakkelijk aan voorbij. Het kleine, glanzende blad lijkt op een tong, met daarnaast een aarvormig deel waarin de sporen rijpen, hier heeft de plant haar naam aan te danken. De addertong is een indicatorsoort van oude, ongestoorde graslanden en houdt van een kalkrijke en vochtige bodem. Nu is Flevoland natuurlijk niet oud, maar de bijzondere Zuiderzeebodem zorgt hier voor unieke omstandigheden. Deze zeldzame verschijning gedijt het best bij zorgvuldig maaibeheer dat is afgestemd op rust en variatie. Haar aanwezigheid laat zien dat bodem, grondwater en beheer in balans zijn: een stille getuige van hoe goed afgestemde zorg echte natuurkwaliteit kan brengen. Naast de addertong komt er sporadisch nog een andere bijzondere plant voor in de Ellerslenk: de Parnassia, met haar witte bloemen en subtiele vlekjes. Deze delicate verschijning wordt vaak het oogappeltje van het gebied genoemd. Ze staat symbool voor vochtige, ongestoorde graslanden en benadrukt nog eens hoe uniek de Ellerslenk is.
Een andere karakteristieke soort die dit gebied levendig maakt, is de moerassprinkhaan. Met haar tikken valt deze bijzondere sprinkhaan direct op in het gras. Ze leeft uitsluitend in vochtige, kruidenrijke graslanden met open plekken en voldoende zon. De eieren overwinteren in de bodem en in het voorjaar komen de nimfen (kleine volwassen sprinkhanen zonder vleugels) uit. Om vervolgens in de zomer als volwassen exemplaren (imago’s) te springen en te tikken in het hoge gras.
