Perspectief en wederzijds voordeel
De nu nog aanwezige veengebieden zijn van ecologisch onvervangbare waarde. Het veenlandschap heeft een rijke landschappelijke historie en diversiteit. Elk gebied is anders en heeft een unieke samenstelling vanuit de cultuurhistorie, in bodem, waterstromen en waterkwaliteit. In het verleden is veen afgegraven om als brandstof te verstoken, natte veengebieden zijn gedraineerd en meren zijn drooggelegd.
Daarnaast werken de veengebieden als natuurlijke klimaatbuffers. Deze werking is belangrijk voor het héle laagveenlandschap, en voor álle functies en gebruikers daarbinnen. Veen werkt namelijk als een spons en kan veel water opvangen en vasthouden. Veel veengebieden in Nederland verdrogen, waardoor het veen wordt afgebroken, de bodem daalt en verzilt met als gevolg dat het veen CO2-uitstoot. Deze gevolgen hebben invloed op de huidige gebruiksfuncties van het laagveenlandschap, zoals landbouw en natuur.
Verslechtering van de waterkwaliteit en verdroging van natuurgebieden leiden tot achteruitgang van de biodiversiteit. De gevolgen van een veranderend klimaat; hogere neerslagpieken en extremere droogteperiodes kunnen in het huidige veenlandschap niet goed worden opgevangen. Nederland is ingericht op zo snel mogelijke afvoer van overtollig water. De visie Klimaatbestendige veengebieden schetst een perspectief hoe water juist beter vastgehouden kan worden in het landelijk gebied. Waar zowel landbouw als natuur van kunnen profiteren. De visie schetst een drietal mogelijke ontwikkelrichtingen en de stappen om daar te komen.
Natuurlijke oplossingen
De Coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers pleit voor meer natuurlijke oplossingen. Sleutelfactor binnen het toekomstbestendige laagveenlandschap is het meer en beter vasthouden van water op landschapsschaal. In de drie sporen worden de mogelijkheden voor toekomstig landgebruik bij verhoogde grondwaterstanden in de overgangsgebieden en natuurkernen toegelicht. De gepresenteerde ontwikkelrichtingen kunnen onderdeel uitmaken van een gebiedsprocessen. Hierbij is sprake van maatwerk. Per regio, per locatie, met alle belanghebbenden de juiste afwegingen te maken. Een transitie komt pas op gang als er maatschappelijk draagvlak is en voldoende financiering voor inrichting en beheer.
Zorgvuldige afweging
Een toekomstbestendig laagveenlandschap zal ruimtelijk gaan veranderen als bodem en water sturend worden voor ontwikkelingen. Functiecombinaties zoals natte teelten en waterberging met meer moerasnatuur geven meer dynamiek en voegen variatie toe aan het landschap. De belevingswaarde van het landschap wordt vergroot en is daardoor aantrekkelijk voor bewoners en recreanten.
Per type laagveenlandschap gaat de transitie er anders uitzien; gebaseerd op het verleden, het huidige landschap en de toekomstige opgaven. Het landschap wordt rijker en meer divers en in alle gevallen vraagt dit om maatwerk. In gebiedsprocessen zijn zorgvuldige maar ook heldere afwegingen nodig omdat alle opgaven ruimtelijke verenigbaar zijn. Met deze visie delen de natuurorganisaties kennis en expertise om zo bij te dragen aan dit zorgvuldige, regionale keuzeproces met oog voor boeren, bewoners én natuur.
Downloads
Op de website klimaatbuffers.nl staat een samenvatting Visie klimaatbestendige veenlandschappen (PDF) en de complete Visie klimaatbestendige veenlandschappen (PDF)
