Als ik vrij ben, is hier geen boa

Niet overal

De natuurgebieden waarin Theo werkt, liggen verspreid tussen Alkmaar en de afsluitdijk. “Soms is het een uur rijden naar een bepaalde plek. Ik kom dus zeker niet overal dagelijks. Ik probeer vooral veel aanwezig te zijn in de gebieden met de hoogste natuurwaarden en waar het druk is. Daarom ben ik vaak in de Schoorlse duinen te vinden: een Natura 2000-gebied met miljoenen bezoekers per jaar. Dat betekent tegelijkertijd dat ik in andere gebieden nauwelijks kom. Zelfs met de meldingen uit die gebieden, over bijvoorbeeld stroperij of open vuur, kan ik vaak niks doen. Bij de ergere delicten, krijg ik meestal wel hulp van de lokale politie. Maar ook met hen pakken we alleen de zaken op waarbij er een goede kans is dat we de dader kunnen vinden.”

Lange lijst

De lijst met situaties waar een boa op af zou moeten gaan is lang: mountainbikers die dwars door kwetsbare natuur crossen, loslopende honden die achter hazen aanrennend een enorm verstorend effect hebben, illegale afvaldumpingen, ruiters die de wandelpaden onbegaanbaar maken, wildplukkers die veel te veel zeldzaam mos of paddenstoelen meenemen, vechtpartijen en vermissingen. “Als er het vermoeden is dat een vermiste persoon zich in de duinen bevindt, gids ik bij het zoeken omdat ik dit gebied natuurlijk goed ken.”

Voorkomen dat er dingen fout gaan

Als boa ben je er niet alleen voor om in te grijpen als de dingen fout gaan. Het is veel belangrijk dat je regelmatig je gezicht laat zien, dat mensen weten dat je er bent. Want daarmee voorkom je dat er dingen fout gaan, zegt Theo. “We hebben hier in Schoorl bijvoorbeeld een goede communicatie-actie: de verkiezing van de mooiste hond. Hiermee vestigen we er op een leuke manier aandacht op dat honden altijd aangelijnd moeten zijn. Als mensen tegelijkertijd merken dat hier ook echt toezicht op is, werkt dat heel goed. Veel mensen vragen zich af of het nou zo erg is, die loslopende honden. Vooral die mensen die zelf een hond hebben die goed luistert en vlak bij ze blijft lopen. Door met hen in gesprek te gaan, door uit te leggen hoeveel onrust honden in de natuur veroorzaken, heeft bijna iedereen daarvoor begrip. Als je ze vertelt dat ook hun rustige hond toch achter die plotseling overstekende zeldzame zandhagedis aan kan gaan, zijn ze het daar vaak mee eens. Door aanwezig te zijn in een gebied en gesprekken aan te gaan, voorkom je veel ellende.”

Conflicten tussen mensen

Dat het soms wel uit de hand loopt moge duidelijk zijn. Het aantal boa’s is de afgelopen jaren afgenomen en de drukte in de natuur is behoorlijk toegenomen. Wandelaars ergeren zich aan mountainbikers op het wandelpad, mountainbikers ergeren zich aan wandelaars of loslopende honden op hun fietspad. Mensen met hun hond aan de lijn worden boos op loslopende honden die hun hond lastigvallen. Feestvierende jongeren worden niet op prijs gesteld door omwonenden. “Allemaal zaken dat mensen last hebben van elkaar, waar ik eigenlijk op af zou moeten. Vooral ook als er onderling conflicten ontstaan. Want het is ook zeker mijn taak om als gastheer en, waar nodig als scheidsrechter op te treden. Maar daar ben ik dus lang niet altijd toe in de gelegenheid.”

Kwetsbaar

Hoewel de meeste mensen goed reageren als ze worden aangesproken, gewaarschuwd of beboet, krijgt Theo ook soms met agressie te maken. “En dan voel je je soms best kwetsbaar als je alleen bent, zelfs met mijn postuur. Het komt voor dat ik bedreigd word en ik heb zelfs een keer iemand fysiek moeten tegenhouden en aanhouden toen hij weg wilde rennen. Ik ben natuurlijk getraind om de-escalerend te handelen en om, ook als het echt uit de hand loopt, proportioneel op treden. Maar ik kan daar ’s nachts wel slecht van slapen. En dan komt het ook nog voor dat iemand een aanklacht indient, dat de dader in de slachtofferrol kruipt. Dat zijn allemaal situaties waarbij het fijn zou zijn als je er niet helemaal alleen voor staat. Wat mij betreft hoeven we niet met z’n tweeën dezelfde ronde te doen. Maar het zou wel fijn zijn als er een collega in hetzelfde gebied is, zodat we elkaar snel te hulp zouden kunnen schieten.”
Theo hoeft niet met lege handen op te treden. Hij heeft altijd pepperspray bij zich en zichtbaar een knuppel en handboeien aan z’n uniform hangen. “Die heb ik gelukkig nog nooit hoeven te gebruiken, maar ik denk dat ik er misschien wel dagelijks profijt van heb. Want puur het feit dat mensen met een kort lontje dat zien, maakt dat ze zich minder agressief gedragen. Daarnaast helpt het enorm dat ik inmiddels veel ervaring heb. Want boa is echt een vak. Op verschillende mensen moet je anders reageren. Door ervaring en mensenkennis ben ik daar veel beter in geworden. Ik sta er dan ook achter dat Staatsbosbeheer de boa-taak niet aan alle boswachter als taak erbij geeft, maar hier een aparte functie van heeft gemaakt. ”

Betere samenwerking met politie

Meer boa’s in natuurgebieden zijn dus heel hard nodig. Maar dat is niet het enige. “Ik zou ook een betere samenwerking met de politie willen. In iedere regio zijn er politiemensen die milieu en de buitengebieden in hun takenpakket hebben. Ik zie dat zij enorm hun best doen om die taak ook serieus te nemen. Maar door het gebrek aan politiemensen kunnen zij hier onvoldoende tijd voor vrij maken en spelen er vaak zaken die een hogere prioriteit hebben. Hierdoor komt er meer druk bij ons te liggen. Ook zou het goed zijn als wij en de politie in hetzelfde systeem zouden werken. Niet alleen zou ons dat veel tijd schelen als we een bekeuring geven, het maakt ook dat een persoon die meerdere keren de fout in gaat eerder wordt herkend. Zowel door ons als door de politie. Als we in hetzelfde systeem kunnen kijken, kunnen we veel effectiever samenwerken.”

Plezier

Hoewel Theo er van baalt dat hij lang niet vaak genoeg in alle gebieden aanwezig kan zijn, doet hij zijn werk toch meestal met plezier. “Ik zwaai naar iedereen die ik tegenkom. En negen van de tien keer zwaaien mensen vriendelijk terug. Uit de vele dagelijkse gesprekken die ik voer, merk ik dat de meeste mensen het heel fijn vinden dat ik er ben en dat voelt goed. Naast de vervelende dingen, maak ik gelukkig vooral veel mooie situaties mee. Die deel ik ook graag online, via Instagram.”

94 boa's

Er werken nu 94 boa’s bij Staatsbosbeheer en er zijn vijf vacatures. Oorspronkelijk was het boa-werk een extra taak voor boswachters. Nu ziet Staatsbosbeheer het boa-werk veel meer als een apart vakgebied en nemen we voltijd boa’s aan. Van de 94 boa’s zijn er nu ongeveer 40 voltijd boa’s.