5 vragen over trekvogels

  • 13 mei 2022
  • Flora en fauna
  • Leestijd 3 minuten

Op 14 mei is het Wereld Trekvogeldag. Een belangrijk moment om stil te staan bij de bijzondere vogelsoorten die jaarlijks honderden, zo niet duizenden kilometers afleggen. Wat zijn dit voor vogels? En waar trekken zij naartoe? 5 vragen aan Thomas van der Es, boswachter op Texel.
Dol op wetlands De Waddeneilanden, Zuidwestelijke Delta, de Biesbosch en de Oostvaardersplassen zijn een walhalla voor trekvogels.

1. Welke trekvogels kun je in Nederland tegenkomen?

"In ons land komen heel veel vogels voor die rondtrekken, meer dan je in eerste instantie zou denken. Standvogels, het tegenovergestelde van trekvogels, komen zelfs minder voor dan vogels die rondtrekken. Onder de standvogels vallen bijvoorbeeld huismussen. Trekvogels die je hier regelmatig tegenkomt, zoals ganzen, koekoeken en tjiftjaffen, trekken naar gebieden ver buiten onze landsgrenzen. Dit doen zij vooral tijdens de wintermaanden, wanneer het in het koude Nederland lastig wordt om voldoende voedsel te vinden. Zo heeft de koekoek in de winter moeite om hier zijn geliefde rupsen te vinden. Deze soort vliegt daarom duizenden kilometers zuidelijker, richting tropisch Afrika." 

2. Wat zijn de onderlinge verschillen?

"Niet alle trekvogels zijn in staat om zulke lange afstanden te vliegen. Er zijn ook trekvogels die zich verplaatsen op kleinere schaal, de zogenaamde lokale verplaatsingen. De kievit trekt bijvoorbeeld alleen mee met de vorstgrens en blijft daarom redelijk in de buurt. En sommige soorten trekken verder omdat ze een andere leefwijze hebben, de staartmees is er één van. Deze sociale soort kom je op dit moment tegen in koppeltjes, maar wanneer de temperatuur weer daalt zoeken zij hun soortgenoten op. Dit heeft een aantal voordelen: allereerst ziet een rondtrekkende groep meer voedsel op de grond. En de groep biedt veiligheid: meer ogen zien veel meer, ook wanneer er een bedreiging op de loer ligt." 

Het roodborstje dat je eerder nog in je tuin zag, kan alweer ergens in Zweden rondfladderen.
Thomas van der Es, boswachter op Texel

3. Wanneer zie je trekvogels?

Je kunt trekvogels het hele jaar door bewonderen, omdat ze dus ook binnen de landsgrenzen rondtrekken. Wil je kijken naar trekvogels die grotere afstanden afleggen, trek dan in het voor- en najaar de beste momenten de natuur met je verrekijker. In die periodes trekken vogels naar warmere, zuidelijke gebieden én vind je de vogels die juist vanuit het koude noorden (o.a. de toendra in Siberië) naar het milde klimaat van Nederland trekken. Het roodborstje dat je in de winter nog in je tuin zag, kan alweer ergens in Zweden rondfladderen. Vogels uit beide gebieden trekken naar een zuidelijker gelegen gebied om te broeden. Het bijzondere is dat de trek in het voorjaar een stuk sneller gaat dan in het najaar. Dit heeft te maken met de hormonale drang om te broeden. Bekijk de hoofdroute naar het zuiden op de trekvogelposter van de 6 nationale parken.

4. In welke gebieden vind je trekvogels?

"In Nederland kun je trekvogels in veel natuurgebieden tegenkomen, maar over het algemeen zijn zij gek op wetlands. Deze zijn zelfs nog veel belangrijker dan bosgebieden als de Veluwe. De grootste kans om grotere groepen trekvogels te zien heb je daarom bij het water. Onder andere de Waddeneilanden, Zuidwestelijke Delta, de Biesbosch en de Oostvaardersplassen zijn een walhalla voor trekvogels die op adem moeten komen na een lange vlucht. Voor vogels uit de toendra in Siberië zijn de waterlanden ideale gebieden voor het vinden van voedsel. Wanneer vogels in het voorjaar vanuit Afrika weer naar Nederland trekken is er voor hen weer voldoende eten, zoals de muggenlarven die bij het water te vinden zijn. Die voedselrijke gebieden zijn daarom internationaal gezien erg belangrijk voor de trekvogels en hun voortbestaan." 

Dankzij technologie leren we steeds meer. Zo plaatsen we minuscule rugzakjes op het lijfje van sommige koekoeken.
Thomas van der Es, boswachter op Texel

5. Hoe gaat het met de trekvogels?

"Helaas gaan de populaties van veel trekvogels achteruit. Er is onderzoek nodig om te achterhalen hoe de migraties eruitzien en wat de trends zijn op de lange termijn. Blijven trekvogels langer in Nederland? Of verkiezen ze toch de warmte in Afrika? De verandering van het klimaat speelt ook een belangrijke rol in de kleiner wordende populaties. Internationale samenwerking is belangrijk bij bescherming van trekvogels, daarom werken we bijvoorbeeld op Texel veel samen met buitenlandse organisaties. En dankzij technologie leren we ook steeds meer. Zo plaatsen we bijvoorbeeld minuscule rugzakjes op het lijfje van sommige koekoeken, waardoor we hun route kunnen volgen. En we doen veel aan bewustwording. Immers: onbekend maakt onbemind. Op 14 mei organiseren we daarom Wereld Trekvogeldag. Op die dag kun je tijdens de Publieksdag bij de Oostvaardersplassen diverse excursies doen om meer over trekvogels te weten te komen." 

 

Ook interessant

Wat we doen

Alle natuurverhalen van Staatsbosbeheer

Meer weten over wat we doen? Bekijk, lees en luister naar de verdiepende verhalen, video’s, beeldverhalen en podcasts over ons dagelijks werk.
Bekijk alle natuurverhalen
Thema

Flora en fauna

Een bloeiend planten- en dierenleven in Nederland, waar ook de mens van kan genieten; dat is in de kern onze taak. Dat doen we door natuurgebieden te beschermen of te verbeteren.
Lees meer