De uiterwaarden van de Grensmaas vangen water op als de rivier hoog staat. Deze dynamische gebieden herbergen ook bijzondere natuur. Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer gaven Bureau Stroming de opdracht om te onderzoeken wat de impact is van vegetatie in uiterwaarden op het waterpeil. Zie Analyse waterstandsverloop Grensmaas tijdens hoogwater juli 2021
Vegetatie beïnvloedt waterpeil nauwelijks
Al snel na het hoogwater werd de begroeiing in de uiterwaarden als mogelijke oorzaak aangewezen voor het feit dat de werkelijke waterpeilen op veel plekken veel hoger waren dan voorspeld. Als dat inderdaad zo is, zou op veel plekken vegetatie voor de zekerheid moeten worden verwijderd. Rob van Schijndel, gebiedsmanager bij Natuurmonumenten: “Natuurlijk gaat veiligheid voor alles, maar vanuit natuuroogpunt is het verwijderen van vegetatie onwenselijk. Uit het onderzoek van bureau Stroming blijkt nu dat vegetatie nauwelijks invloed heeft gehad op de hogere waterstanden. Het weghalen van vegetatie voor waterveiligheid is daardoor niet aan de orde. En dat is goed nieuws voor de natuur.”
Natuurlijke begrazing
Pascal Roomberg, projectleider Grensmaas van Staatsbosbeheer: “We zien dat onder invloed van natuurlijke begrazing de natuur in dit grensoverschrijdende gebied zich fantastisch kan ontwikkelen. Er ontstaat nu een afwisselend landschap met bos, struweel, ruigtes en kalere plekken aan beide zijden van de Grensmaas. Daar moeten we dan geen aanvullend vegetatiebeheer met machines op zetten.”
Ruimte voor de rivier
Uit het onderzoek bleek ook dat project Grensmaas zijn vruchten heeft afgeworpen. In de afgelopen jaren is gewerkt aan dit project, dat de overstromingskans moet verkleinen en bovendien ruimte biedt aan duizend hectare nieuwe natuur langs de oevers. Tijdens het hoge water bleek dat in dit gebied de waterstanden lager waren dan bij eenzelfde hoogwatersituatie vóór de maatregelen. Het project bewees hiermee zijn waarde.
Kleiner overstroomgebied zorgt voor hogere waterstanden
Opvallende conclusie uit het onderzoek is dat juist in – de hoger gelegen - bedijkte gebieden de waterstanden veel hoger bleken dan voorspeld. Van Schijndel: “Het is natuurlijk van groot belang dat dorpen aan de rivier droge voeten houden en dijken zijn daarvoor op veel plekken simpelweg noodzakelijk. Maar waar er ruimte is, werken klimaatbuffers uiteindelijk het beste. In deze gebieden kan de natuur water opvangen en vasthouden. Het water kan langzaam wegzakken of op natuurlijke wijze wegvloeien. Hierdoor groeien ze mee met klimaatverandering.”
Klimaatbuffers goedkoper en flexibeler
Klimaatbuffers maken Nederland veiliger, mooier en dragen bij aan herstel van de natuur. Ook is deze natuurlijke oplossing vaak goedkoper en flexibeler dan het realiseren van hogere dijken. Roomberg: “Er komt aan beide zijden van de Maas steeds meer ruimte voor de rivier met projecten die nog in het verschiet liggen. Zo vormt de dijk bij Geulle aan de Maas nu een flessenhals bij hoog water en raakt telkens beschadigd bij hoge waterstanden. Als we die dijk naar achter verleggen, neemt de stroomsnelheid af en daalt de waterstand.”
