Werken en posten
In de Grebbelinie is Staatsbosbeheer eigenaar van een aantal werken en posten en beheren we tussenliggende natuur.Voorwerk aan de Asschatterkade
De Asschatterkade bij Leusden is een voorbeeld van een kade dwars op de liniedijk. Om het water te kunnen vasthouden, werden dwars op de liniewal, keerkaden aangelegd. Die lieten het water van de Nederrijn in verschillende vlakken de vallei instromen. In de Gelderse vallei liggen 11 van deze vlakken, ofwel inundatiekommen. Tussen 1799 en 1806 werd het voorwerk aan de Asschatterkade aangelegd. Het bestaat uit aarden wallen om zo’n dwarskade te kunnen beschermen. De vijand kon de kade anders zo doorsteken en het water zou dan wegstromen richting de voormalig Zuiderzee. In 1940 is er een heftige strijd gevoerd met de Duitsers en lag het gebied vol met loopgraven, antitankgrachten en mitrailleurkazematten. Zowel het voorwerk als de kazematten zijn begroeid, maar nog goed terug te vinden langs de kade vlak bij Leusden.
Werk aan de Daatselaar
Op de noordelijke punt van de Slaperdijk in Renswoude werd in 1799, onder Frans bewind, Werk aan de Daatselaar aangelegd als steunpunt tegen een Pruisische aanval. Het was bedoeld om de toegang tot de Groeperkade en de Slaperdijk in de Grebbelinie te verdedigen. Het bestaat uit een gesloten aarden verdedigingswerk. In de aarden wal zijn de schietsleuven voor de kanonnen nog steeds te zien. Het werk is sinds 2013 hersteld en zichtbaar gemaakt. Het is een mooi voorbeeld van een elegant en simpel verdedigingswerk zoals Napoleon het met succes heeft toegepast in heel Europa.
Fort aan de Buursteeg
Fort aan de Buursteeg dateert uit 1786 en heeft heel wat belegeringen doorstaan. Nu zijn alleen de contouren nog zichtbaar, maar daarmee zie je ook wel hoe indrukwekkend het fort ooit was. Het is onderdeel van de Grebbelinie, die loopt ten oosten van de Utrechtse Heuvelrug, van de Grebbeberg bij Rhenen tot aan de Zuiderzee. Het fort functioneerde lange tijd als een voorverdediging van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
Zowel de Grebbelinie als de Nieuwe Hollandse Waterlinie moesten belangrijke steden in het Westen, zoals Utrecht en Den Haag beschermen tegen vijandige legers. Het belangrijkste wapen daarbij was 'inundatie': via een slim systeem van sluizen en andere middelen kon een lange, brede strook land onder water gezet worden. Die inundatie maakte het gebied onbegaanbaar: het water was te diep voor infanterie en cavalerie en te ondiep voor manschappen in bootjes. De grootste vijand was lange tijd vorst: over het ijs konden vijandige troepen makkelijk oprukken. In de Tweede Wereldoorlog werd op pijnlijke wijze duidelijk dat de waterlinies niet bestand waren tegen moderne oorlogsvoering en verloor het fort zijn verdedigingsfunctie.
In 2014 is het fort gerenoveerd en sinds 2017 is hier het Grebbelinie Bezoekerscentrum. Een mooi vertrekpunt om de Grebbelinie en zijn verhalen, verscholen in het landschap, te ontdekken.
Post van Lambalgen
Vestigingswerk Post van Lambalgen bij Scherpenzeel kreeg betekenis in 1793, toen de liniedijk ter plaatse werd omgevormd tot ‘post’ tegen de Fransen. Het aarden werk bestond onder meer uit een aantal kanonemplacementen voor de infanterie. In 1940 toen de Grebbelinie als verrassingslinie de hoofdverdediging van Nederland werd, is er hevig gevochten rond deze post. Hij hield lang stand en de gevechten hebben veel slachtoffers geëist. In 2014 werd het belangrijkste deel van de Post van Lambalgen gereconstrueerd. Vlakbij deze post ligt een klein museum over de Grebbelinie. Het is een plek waar de verschillende tijdslagen van de Grebbelinie tot leven komen.
Andere werken en posten
Werk aan de Engelaar, Werk aan de Roffelaar, Linie van Juffrouwwijk zijn eveneens verdedigingswerken die goed zichtbaar zijn in het landschap. Bijzonder is de betonnen mitrailleurkazemat op de linie van Juffrouwwijk en de damsluis bij Werk aan de Engelaar.
