Feiten en cijfers
In Limburg beheert Staatsbosbeheer kalkgraslanden, heuvelland, heidegebieden, bossen, moerassen en pelen (afgegraven hoogveen). Bijna 13.000 hectare natuur, waarvan 6.800 ha bos, 2.650 ha natuurgrasland, 2.300 ha heide en veen. Maar ook 44 km heggen, 1.125 knotbomen en 40 ha hoogstamboomgaard. Dit alles willen we graag behouden, ook voor generaties na ons. Bekijk alle gebieden in Limburg.
Landschap
Nederland kent 14 landschapstypen en daarvan liggen er 3 in Limburg: het zuidelijk dekzandlandschap en het rivierenlandschap (Noord- en Midden-Limburg) en het Zuid-Limburgs heuvellandschap. Elk type landschap heeft zijn eigen identiteit, die is ontstaan door een wisselwerking tussen bodem, water, planten, dieren en mensen, zoals heuvels, een holle weg, fruitbomen, een vakwerkhuis en de hazelmuis. Met natuurbeheer, ontwikkeling en communicatie werkt Staatsbosbeheer aan het behoud van het landschap en draagt zo bij aan de leefbaarheid voor de mens en de natuur.
Cultuur en cultuurhistorie
In onze terreinen zijn talloze cultuurhistorische sporen en structuren zichtbaar die bijdragen aan de streekidentiteit en waardevol zijn vanuit historisch wetenschappelijk perspectief. Voorbeelden daarvan zijn de grafheuvels in het Vijlenerbos, oude loopgraven op de Meinweg en de oude veenbanen met boerenkuilen in de Pelen. In het Leudal ligt een uitgestrekt grafveld dat gebruikt werd van de late bronstijd tot de vroege ijzertijd (circa 3000 tot 800 voor Christus). De kalksteengroeven (mergelgrotten) in Zuid-Limburg en de veenputten in de Pelen zijn restanten van grondstofwinning in oude tijden. We beheren ook een aantal Rijksmonumenten, zoals het Genneper Huys, de ruïne van een oude Middeleeuwse burcht bij Gennep, de kapel en begraafplaats van het voormalige Sint Ludwigklooster in Vlodrop, de Leumolen in Nunhem en de prehistorische vuursteenmijn in het Savelsbos.
Grensoverschrijdende samenwerking
Veel van de terreinen van Staatsbosbeheer in Limburg liggen tegen landsgrenzen en dat vraagt om samenwerking over die grenzen heen. Zo werken we in Rivierpark Maasvallei samen met een Belgische terreinbeheerder en in Grenspark Maas-Swalm-Nette met Duitse collega's. In dit Grenspark loopt een groot project om de bos- en natuurbrandbeheersing zo te organiseren dat bij branden de Nederlandse en Duitse brandweerkorpsen schouder aan schouder kunnen blussen.
Voor het beheren en beschermen van die natuurlijke rijkdom is veel kennis en vakmanschap nodig. In Limburg werken daar drie teams van zo’n 30 boswachters, 5 werkbegeleiders van Binnenwerk en een provinciale staf aan. Ze doen dat vanuit de werklocaties in Oostrum, Herkenbosch en Schin op Geul en Buitencentrum De Pelen in Ospel.
Maatschappelijke adviesraad
In iedere provinciale eenheid van Staatsbosbeheer is een maatschappelijke adviesraad geïnstalleerd. Deze raad adviseert het provinciehoofd van Staatsbosbeheer over vraagstukken, met als doel het maatschappelijk rendement en maatschappelijke inbedding van Staatsbosbeheer te vergroten.
Gastheerschap en toezicht
We willen graag dat iedere bezoeker geniet van de natuur en zich daar veilig voelt. Onze boswachters en buitengewone opsporingsambtenaren (boa’s) zijn gastheer of gastvrouw en houden toezicht in de terreinen. Door de coronacrisis hebben veel mensen de natuur herontdekt. Het blijft druk in de natuur. Iedereen is welkom, maar we vragen wel om respectvol om te gaan met onze gebieden: blijf op de paden, honden aan de lijn en laat geen afval achter. Een groot deel van de bezoekers houdt zich daaraan.
Helaas hebben we ook te maken met minder gewenste bezoekers. Drugsafvaldumpingen, vuilstorten en illegaal vissen vragen om toenemende aandacht. Toezicht en handhaving daarop kunnen we het meest effectief aanpakken door samen te werken. Staatsbosbeheer is vertegenwoordigd in Samen Sterk in Limburg (SSiL), een provinciebrede samenwerkingsvorm van gemeenten, provincie, terreinbeherende organisaties, particuliere grondeigenaren, Waterschap Limburg en het Limburgs Drinkwater (WML).
Als grootste terreinbeheerder draagt Staatsbosbeheer graag bij aan een aanpak die Nederland ook voor de toekomst verzekert van een groenere en natuurlijke omgeving waar iedereen gezond en veilig kan leven en werken. Die ambitie hebben we vertaald naar vijf prioriteiten en doelen op het gebied van biodiversiteit, klimaat, recreatie, grondstoffen en participatie. Lees meer in het Ondernemingsplan 2020-2025.
Wij beheren onze terreinen zo dat ecosystemen zich zo goed mogelijk kunnen ontwikkelen om de natuur veerkrachtiger te maken. Daarbij richten wij ons vooral op de Natura 2000-gebieden. Dit doen we samen met provincie, waterschap en boeren. Op vele plekken in Limburg werken we aan het diverse en natuurlijke bossen door meer loofbomen aan te planten in naaldbossen. In Schuitwater, Koelbroek, Holtmuhle en Waterbloem vernatten we pelen en moerassen, zodat (kwel)water beter wordt vastgehouden. En in De Maasduinen en De Meinweg bekalken we heideterreinen, om daar de verzuring van de bodem als gevolg van de stikstofneerslag tegen te gaan.
Natuurinclusieve landbouw
Staatsbosbeheer wil ook in Limburg de ontwikkeling naar natuurinclusieve landbouw stimuleren om de biodiversiteit op en rond het boerenland te versterken. Dat gebeurt door samen te werken met boeren, onder andere via natuurpacht, en dat doen we al op 1/6-deel van onze terreinen in Limburg. Boeren kunnen grond van Staatsbosbeheer pachten om daar natuurlijk landschapsbeheer toe te passen door ruimte te bieden aan weidevogels, natuurlijk te begrazen, niet te bemesten en geen bestrijdingsmiddelen te gebruiken.
Ook Limburg kampt met de gevolgen van klimaatverandering: meer hitte, droogte en veelvuldig hoog water in de rivieren zijn gevolgen van het veranderende klimaat. Samen met waterschappen, gemeenten en andere partners werken we aan een robuuste natuur die beter bestand is tegen klimaatverandering en we planten nieuw bos aan. De aanleg van nieuw bos legt CO2 vast en levert daarmee een bijdrage aan het Nederlandse Klimaatakkoord.
Nieuw bos
De ambitie van de Nationale Bossenstrategie is uitbreiding van bos in Nederland met 37.000 hectare in de periode 2020-2030. Staatsbosbeheer wil samen met de provincie Limburg de komende 10 jaar 3.500 hectare extra bos realiseren. Ongeveer 10 procent daarvan wordt aangeplant op percelen van Staatsbosbeheer, verspreid over de provincie. In de periode 2020-2022 is ruim 57 hectare nieuw bos aangelegd en jaarlijkse komt daar 20 à 30 hectare bij.
Nieuw bos wordt ingeplant met verschillende inheemse soorten die passen op de betreffende locatie. Het gaat hier voornamelijk om loofbomen zoals eiken, beuken, elzen, esdoorns en diverse struiksoorten. De aanplant van veel verschillende soorten bomen en struiken maakt het bos gevarieerder en daardoor nog aantrekkelijker voor dieren, planten en mensen. Meer variatie betekent ook dat een veerkrachtiger bos dat bestand is tegen de gevolgen van klimaatverandering, zoals droogte of ziektes.
Natuurherstel
De grote opgaven waar Nederland de komende jaren voor staat op het gebied van klimaatverandering, biodiversiteit en stikstof, waterveiligheid en verdroging hebben het kabinet ertoe gebracht een aantal kaders en programma’s te ontwikkelen voor investeringen in de groene leefomgeving. Daarin speelt Staatsbosbeheer, als grootste terreineigenaar en expertisepartner, een belangrijke rol. Concrete maatregelen als het herstellen van bestaande natuurterreinen, het aanleggen van nieuwe bossen, verhogen van de waterstanden (om verdroging tegen te gaan), het omzetten van graslanden naar hoogwaardige natuur en het omvormen van naaldbos naar loofbos, zijn hier belangrijke voorbeelden van. Zie: werk in uitvoering in Limburg
Plattelandscoalitie
Staatsbosbeheer investeert samen met andere partners in natuur, water en klimaat en heeft hierover veelvuldig overleg met de partners van het landelijk gebied: provincie Limburg, Waterschap Limburg, de Limburgse Land- en Tuinbouwbond (LLTB), de Natuur en Milieufederatie Limburg en andere terrein beherende organisaties. Deze samenwerking heet de Plattelandscoalitie. Belangrijkste onderwerp op de agenda is het Nationaal Programma Landelijk Gebied, een programma van het Rijk waarmee, per gebied in Nederland, wordt gewerkt aan herstel en versterking van de natuur, verbetering van de kwaliteit van water en bodem en het tegengaan van klimaatverandering. Maatregelen op het gebied van natuurherstel, vermindering van stikstofneerslag, tegengaan van verdroging en verbetering van waterkwaliteit en waterveiligheid vragen ook in Limburg om ingrijpende keuzes. Deze keuzes maken we, weloverwogen en goed voorbereid, in Limburg samen.
De Limburgse natuur draagt bij aan een goed woon- en vestigingsklimaat en trekt jaarlijks 24 miljoen bezoekers. Die bezoekers komen uit Limburg (2/3-deel), uit omliggende provincies (1/6-deel) en uit de rest van Nederland en het buitenland (1/6-deel). De natuurgebieden worden gemiddeld gewaardeerd met een 7,9. Bron: Bezoekersonderzoek natuurgebieden Limburg 2016, uitgevoerd door NBTC-NIPO Research in opdracht van Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en Limburgs Landschap. Download factsheet (pdf)
Recreatie is een van onze kerntaken: we stellen natuurgebieden open en bieden basisvoorzieningen voor wandelen en fietsen. In Limburg beheert Staatsbosbeheer 606 km wandelroutes, 51 km fietspaden, 138 km MTB-routes en 152 km ruiterpaden. Maar ook 563 bankjes, 5 observatiepunten en 19 schuilhutten. Er zijn 4 vakantiewoningen en een natuurkampeerterrein. Voor kinderen is er 8 hectare speelnatuur en een kabouterpad. En er is een buitencentrum in De Pelen.
Nationale parken
Limburg kent drie nationale parken: De Maasduinen, De Meinweg en De Groote Peel. Hier werken beheerders en overheden samen aan de realisatie van natuurdoelen. Deze samenwerking maakt het ook mogelijk om, al tientallen jaren lang, extra aandacht te geven aan natuureducatie, natuuronderzoek, extra natuurprojecten en recreatiemogelijkheden.
Er wordt met de partners nagedacht en gesproken over mogelijkheden om de drie nationale parken in oppervlakte én uitstraling, zowel nationaal als internationaal, te laten groeien en te zorgen voor meer maatschappelijke betrokkenheid. Er wordt gekeken of de samenwerking in de nationale parken kan bijdragen aan de transitie van het landelijk gebied. En ook een nieuwe bestuurlijke structuur van de parken is onderwerp van gesprek.
De natuur zit vol energie en grondstoffen. Staatsbosbeheer levert graag een bijdrage aan de invulling van duurzame energie, daar waar dat verantwoord is. Ook in Limburg biedt de natuur grondstoffen als hout, biomassa, gras (als grondstof voor compost), zand en grind. De winning daarvan doen we zodanig dat het niet ten koste gaat van belangrijke natuurwaarden en waar mogelijk bij kan dragen aan mooiere en waardevolle natuur. Bijvoorbeeld in het Grensmaasgebied, waar we na afgraven van grind werken aan natuurontwikkeling en in een groeve in Beldfeld waar de oeverzwaluw en oehoe een plek hebben gevonden.
We onderzoeken ook mogelijkheden voor de bouw van meer windmolens op Limburgs terrein. Er zijn inmiddels drie molens actief op een terrein van Staatsbosbeheer bij Venlo. Voorgenomen uitbreiding van deze duurzame energiebronnen gebeurt uiteraard altijd in nauwe afstemming met de natuur en met betrokkenen.
Maatschappelijke arbeidsparticipatie
Staatsbosbeheer biedt op verschillende manieren plaats aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dat doen we door een groene, gezonde leer-werk omgeving en passend beheerwerk te bieden. Juist ook voor kwetsbare groepen in de samenleving, zoals mensen die re-integreren naar betaald werk of in een zorginstelling verblijven.
We werken samen met Binnenwerk, onderdeel van het Ministerie van BZK, dat duurzame banen creëert voor mensen met een arbeidsbeperking. Het gaat hier om deelnemers uit het doelgroepenregister van het UWV. Hiermee wordt invulling gegeven aan de Participatiewet. Teams van Binnenwerk gaan o.a. aan de slag in het natuur- en recreatiegebieden van Staatsbosbeheer. In Limburg werken we samen met vier teams van in totaal 30 medewerkers.
Ook werken we samen met 16 zorg- en reïntegratieinstellingen in Limburg, zoals ezelboerderij Jaegerhoes in Belfeld, waardoor hun cliënten zinvol buitenwerk kan doen. Het gaat hier om een gevarieerde doelgroep: mensen met een verstandelijke beperking, mensen met een psychische aandoening, moeilijk opvoedbare jongeren en jonge en volwassen mensen met andere zorgvragen. Ook zijn er ruim 300 mensen die hun taakstraf vervullen in terreinen van Staatsbosbeheer.
Vrijwilligers
In Limburg werken we samen met meer dan 300 vrijwilligers. Zij zijn onmisbaar bij ondersteuning van het beheer, onderhoudsklussen, begeleiden van excursies en kinderactiviteiten en bij het oden van onderzoek (inventarisaties). Bij voorkeur werken we op structurele basis samen met vaste groepen vrijwilligers, maar het is ook mogelijk om incidenteel mee te werken. Beide vormen van samenwerking zijn welkom.
Natuureducatie
Jaarlijks nemen de boswachters en vrijwilligers van Staatsbosbeheer kinderen en hun ouders mee de natuur in voor natuurwandelingen, fietstochten of andere excursies. In 2022 vermaakten bijna 8.000 kinderen zich in de speelbossen, tijdens publieksactiviteiten voor het hele gezin en educatieve activiteiten. Samen met NatuurWijs bieden we een natuureducatie voor kinderen van de basisschool. Buitencentrum De Pelen is het startpunt voor kinderfeestjes in de natuur en andere (jeugd)activiteiten, zoals het Kabouterpad. Ook zijn er activiteiten op eigen houtje te doen. Bijvoorbeeld in het speelbos in De Meinweg, waar kinderen vrij kunnen spelen, hutten bouwen en in bomen klimmen.
Staatsbosbeheer in Limburg
Stationsweg 142, 5807 AD Oostrum
T 077-464 1907
limburg@staatsbosbeheer.nl
Overige werklocaties:
De cijfers op deze pagina zijn per 31-12-2022