Feiten en cijfers
In de provincie Utrecht beheren we 7.700 hectare natuur en landschap. Van bossen, heide, uiterwaarden, polders, laagveen tot stadsnatuur. Bekijk alle gebieden in Utrecht.
Utrecht is ook rijk aan cultuurhistorische terreinen. We beheren hier 750 hectare linielandschap, waaronder delen van de UNESCO Werelderfgoed site Hollandse Waterlinies en Limes en de Grebbelinie en 18 monumenten, waaronder 8 forten in de Hollandse Waterlinies. Maar ook landgoederen, zoals Groeneveld, Broekhuizen en Baarnse Bos, zo'n 70 kilometer historische lanen en 130 hectare hakhoutbos. In de boswachterij Amerongen liggen archeologische monumenten zoals grafheuvels en celtic fields.
Daarnaast beheren, ontwikkelen en exploiteren we sinds januari 2023 ook 900 hectare voor het recreatieschap Stichtse Groenlanden, voornamelijk recreatieterreinen. Het bundelen van onze krachten biedt een meerwaarde voor betere toegankelijkheid en kwaliteit van die gebieden.
Voor het dagelijks beheren en beschermen van die natuurlijke en cultuurhistorische rijkdom is veel kennis en vakmanschap nodig. Dat doen we in Utrecht met 75 medewerkers en ruim 400 vrijwilligers.
Maatschappelijke adviesraad
In iedere provinciale eenheid van Staatsbosbeheer is een maatschappelijke adviesraad geïnstalleerd. Deze raad adviseert het provinciehoofd van Staatsbosbeheer, gevraagd en ongevraagd, over zaken als inrichtingsprojecten, participatie, houtoogst, innovatie, issues of natuurinclusieve landbouw. De adviesraad heeft als doel het maatschappelijk rendement en maatschappelijke inbedding van Staatsbosbeheer te vergroten.
Samenwerking
Ook in Utrecht staan we voor grote opgaven op het gebied van natuur, landbouw, klimaat, energie en verstedelijking. Duidelijk is dat het buitengebied en de relatie tussen stad en land veranderen. Dit vraagt om goede afwegingen om de kwaliteit van natuur en landschap te borgen. De besluitvorming daarover ligt bij provincie, gemeenten en waterschappen. Wij dragen als Staatsbosbeheer met onze kennis en gronden actief en constructief bij aan meer biodiversiteit en aan een groene en natuurlijke woon- en werkomgeving. Dat zijn processen van een lange adem die vragen om een intensieve samenwerking met (lokale) overheden, gebiedspartijen en maatschappelijke organisaties.
Als grootste terreinbeheerder draagt Staatsbosbeheer graag bij aan een aanpak die Nederland ook voor de toekomst verzekert van een groenere en natuurlijke omgeving waar iedereen gezond en veilig kan leven en werken. Die ambitie hebben we vertaald naar vijf prioriteiten en doelen op het gebied van biodiversiteit, klimaat, recreatie, grondstoffen en participatie. Lees meer in het Ondernemingsplan 2020-2025.
De natuur staat onder druk door verdroging, verzuring, versnippering en stikstofneerslag. We beheren onze terreinen zo dat ecosystemen zich zo goed mogelijk kunnen ontwikkelen om de natuur veerkrachtiger te maken. De hoogste prioriteit daarbij hebben de Natura 2000-gebieden, zoals Binnenveld, de Schraallanden langs de Meije en Kolland-Overlangbroek. In Marickenland, de Achterbergse Hooilanden en Polder Mijnden zijn er maatregelen om bodemdaling tegen te gaan en omstandigheden voor weidevogels te verbeteren. Langs de rivieren werken we samen met partners aan projecten waarbij waterveiligheid en dynamische riviernatuur hand in hand gaan. Een voorbeeld daarvan is de samenwerking met Hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden voor de dijkversterking Sterke Lekdijk. Voor een overzicht van lopende projecten zie werk in uitvoering.
Natuurinclusieve landbouw
Wij ondersteunen agrariërs die gemotiveerd zijn om hun eigen bedrijf natuurinclusief te maken, maar daarvoor onvoldoende eigen grond hebben. Dit doen we door leveren van extra pachtgronden met daarbij de afspraak dat deze agrariërs ook op eigen grond stappen zetten naar meer natuurinclusieve landbouw . Het mes snijdt zo aan twee kanten: de biodiversiteit op het platteland verbetert én agrariërs kunnen hun bedrijf rendabel runnen. In de provincie Utrecht zijn er inmiddels drie samenwerkingsovereenkomsten met twee individuele agrariërs en een boerencollectief.
Op landelijke schaal levert Staatsbosbeheer een bijdrage aan het Klimaatakkoord om de uitstoot van CO2 te verminderen. Dit doen we door de aanleg van nieuw bos en het vernatten van veengronden in onze terreinen. In Utrecht maken we een start met de aanleg van 16 ha nieuw bos in Overlangbroek en bestaande bossen maken we robuuster en klimaatbestendiger door onderzoek naar en pilots met verschillende boomsoorten.
Ook met onze veengronden kunnen we bijdragen aan de klimaatdoelstellingen door deze te vernatten en voor een goede waterhuishouding te zorgen. Dat doen we bijvoorbeeld in Marickenland, Polder Demmerik. en Westbroekse Zodden.
Natuur is er voor alle Nederlanders. Daarom stellen we 95% van onze terreinen open voor publiek en bieden we basisvoorzieningen voor wandelen en fietsen. In totaal ligt er 475 kilometer aan routes voor wandelaars, fietsers, mountainbikers en ruiters en er zijn voorzieningen voor mensen met een fysieke beperking. We hebben veel vrijwillige gidsen die samen met onze boswachters mensen buiten een unieke beleving bieden. Voor kinderen is er speelnatuur: 3 speelbossen en 9 educatieve routes, zoals de kabouterpaden.
Monumenten
Monumenten zijn parels in het landschap en ze vertellen iets over de ontstaansgeschiedenis en de identiteit van Utrecht. Daarom vinden we het belangrijk het verhaal van onze monumenten te vertellen. Dat doen we door ze open te stellen voor publiek en door organiseren van rondleidingen, faciliteren van culturele evenementen en via het Grebbelinie Bezoekerscentrum. Sommige monumenten worden in erfpacht uitgegeven voor onderhoud en exploitatie, anderen blijven in eigen beheer.
Nationale parken
Samen met andere partners werken we samen in het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, o.a. op het gebied van recreatiezonering. Daarmee bewaken we de balans tussen beleven en beschermen van de gebieden in dit nationaal park.
Stad en natuur verbinden
Groen dichtbij je voordeur draagt bij aan meer bewegen, een betere gezondheid, opvangen van hittestress en een fijn woon- en werkklimaat. Met ons programma Groene Metropool pleiten we voor aanleg en beheer van groene netwerken voor mens en natuur door stevige verbindingen te realiseren tussen stad en ommeland. Dat vraagt om een nieuwe, natuurinclusieve manier van kijken naar ons ruimtegebruik. Dit gedachtengoed sluit naadloos aan bij het Utrechtse programma Groen Groeit Mee, met de ambitie dat het aandeel natuur en landschap meegroeit met stedelijke ontwikkelingen. Staatsbosbeheer is een van de samenwerkingspartners in dit programma.
Recreatieterreinen
In Utrecht beheren we drie gebieden in de buurt van steden en dorpen waar groene recreatie voorop staat. En waar we recreatief ondernemerschap faciliteren om invulling te geven aan de vraag van (stads)bezoekers. Dit zijn het bos Nieuw Wulven bij Houten, het Gagelbos ten noorden van Utrecht (onderdeel van Noorderpark Ruigenhoek) en de nog in te richten Noordwesthoek in het Hollandse IJsselgebied. Ook beheren we 15 recreatieterreinen van recreatieschap Stichtse Groenlanden, waaronder de Maarsseveense Plassen en Vinkeveense Plassen.
Bij het beheer van onze terreinen komen natuurlijke materialen vrij die ingezet worden voor een groenere circulaire samenleving. Van FSC®-hout uit onze bossen tot zand en klei uit natuurherstelprojecten en maaisel van graslanden. We plaatsen QR-codes op gestapeld hout, zodat iedereen kan lezen wat de bestemming van dit hout is. In de Schalkwijker Buitenwaard wordt klei gewonnen door het afgraven van een nevengeul, zodat weer dynamische riviernatuur ontstaat. Alle inkomsten uit duurzame grondstoffen vloeien weer terug naar natuurbeheer in onze gebieden.
Maatschappelijke arbeidsparticipatie
Staatsbosbeheer biedt op verschillende manieren mensen met een arbeidsbeperking leer- en werkervaring in de natuur. Hier geven we invulling aan met Binnenwerk, een samenwerking tussen Staatsbosbeheer en het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Zo werkt er een team Binnenwerk vanuit onze werkschuur in Baarn. Ook zijn er 10 samenwerkingsprojecten met instellingen en gemeenten. In het bos Nieuw Wulven doen inwoners uit Houten via de Houtense Werktafel en Stichting Recreatie Nieuw Wulven werkervaring op in het groen. Daarnaast bieden we cliënten van zorginstellingen een zinvolle dagbesteding in de natuur. Cliënten van St. Reinaerde en Abrona doen op diverse locaties buitenklussen in onze terreinen.
Vrijwilligers
In Utrecht werken we samen met ruim 400 vrijwilligers. Zij zijn onmisbaar bij ondersteuning van het beheer, onderhoudsklussen, begeleiden van excursies en bij het doen van onderzoek (inventarisaties).
Natuureducatie
Draagvlak voor natuur begint aan de basis: de jeugd. We vinden het onze maatschappelijke taak om kinderen en natuur spelenderwijs met elkaar te verbinden. Dat doen we door hen te stimuleren in de natuur te komen spelen, ervaren en leren. Zo hebben wij een samenwerking met de buitenschoolse opvang Partout, met de stichting NatuurWijs en met scholen en instellingen zoals KunstCentraal.
De cijfers op deze pagina zijn per 31-12-2022