Dossier Bos en hout

Visie en beleid bos en hout

Onze visie

Beschermen, beleven, benutten

Wat Staatsbosbeheer belangrijk vindt bij het bosbeheer is samen te vatten met de 3 B’s: beschermen, beleven en benutten. We beschermen het bos, zorgen ervoor dat mensen het bos kunnen beleven en we benutten de producten die het bos levert. Mens en markt hebben allerlei verwachtingen bij het bos. Niet alles kan overal. Staatsbosbeheer maakt dus scherpe keuzes. In het ene bos ligt het accent op beschermen, in het andere meer op recreatie of op houtproductie. We maken die keuze voor een heel bos of voor een flink deel van het bos en niet op elke vierkante meter opnieuw. Dat is het meest duidelijk. Waarom we dit doen, leest u in Groeiende toekomst, de bosvisie van Staatsbosbeheer (pdf, A4, 34 pag, beleidsdocument). Hierin staat uitvoerig beschreven hoe Staatsbosbeheer de bossen beheert, met welke visie en ambities. Ook in de folder Door de bomen het bos zien (pdf, 28 pagina's, publieksniveau) staat in een notendop beschreven hoe Staatsbosbeheer de bossen beheert en wat er bij komt kijken.

Boscollectie

Staatsbosbeheer beheert ca. 95.000 hectare bos. Ongeveer 2/3 daarvan is multifunctioneel bos. Hier wordt houtproductie gecombineerd met natuur en recreatie. Grofweg 1/3 van onze bossen heeft een bijzondere waarde voor de Nederlandse natuur en/of cultuurhistorie. Het is onze ‘Boscollectie’, die prachtig laat zien hoe groot de variatie in het Nederlandse bos en alles wat er leeft kan zijn. Moerasbossen en duinbossen, grienden en landgoederen. Maar ook uitgestrekte natuurlandschappen waarvan bos een onderdeel is. Deze collectie van bijzondere en kenmerkende bossen en boslandschappen willen we voor Nederland behouden en ontwikkelen voor de toekomst. Het is ons groene erfgoed. Het spreekt vanzelf dat in de Boscollectie het accent ligt op bescherming. Er kan best houtoogst plaatsvinden, maar dan is het een middel (b.v. een open plek maken) en geen doel.

Meer bos

Bos is belangrijk voor het woon-, werk- en leefklimaat van mensen. Staatsbosbeheer vindt dat mensen het bos in moeten kunnen zonder eerst uren in de auto te zitten. Om er met de kinderen te spelen, de hond uit te laten, te sporten. We zien kansen voor nieuwe bossen dichtbij steden en in landelijke (krimp)gebieden waar bos een impuls kan leveren die de streek goed kan gebruiken. We staan open voor innovaties. Bijvoorbeeld nieuwe bossen die deel uitmaken van ‘energielandschappen’ met biomassa, windenergie en zonne-energie.
Staatsbosbeheer ziet ook graag meer grote en ongerepte natuurlijke landschappen met bos, zoals bijvoorbeeld de Biesbosch. Zulke landschappen, waarin verschillende ecosystemen naast elkaar voorkomen en waar de natuur zich spontaan kan ontwikkelen, komen in het versnipperde Nederland nog maar weinig voor. Ze zijn belangrijk voor het behoud van de biodiversiteit en voor het Europese netwerk van natuurgebieden. Het zijn plekken waar de natuur zich van haar natuurlijkste kant laat zien, en waar je een gevoel van wildernis kunt ervaren.

Kaders en beleid

Behoud en versterking van het bos

In de bossen van Staatsbosbeheer zijn verschillende functies (recreatie, natuur, houtproductie) met elkaar verweven. We leggen binnen een bos(gebied) wel accenten. In het ene deel van het bos kan het accent op houtproductie liggen, elders zijn veel recreatieve voorzieningen of juist zogenaamde ‘natuureilanden’. In drukke stedelijke en toeristische gebieden ligt het accent sterker op beleven. Staatsbosbeheer stemt de intensiteit van benutten en de schaal van de beheeringrepen daarop af. In andere, minder toeristische gebieden kan het accent sterker op de productie van (rond)hout liggen. Uitgangspunt zijn in alle gevallen behoud en versterking van het bos als ecosysteem en een duurzame handelwijze gericht op een veerkrachtig en toekomstbestendig bos. De afgelopen decennia zijn de multifunctionele bossen gevarieerder en aantrekkelijker geworden. Mikkend op een goede balans tussen beschermen, beleven en benutten, gaat Staatsbosbeheer de komende periode weer meer investeren in het productievermogen van het bos voor de volgende generaties.

Hernieuwbare grondstof

De vraag naar duurzaam geproduceerde en hernieuwbare grondstoffen is groot en nog steeds groeiende, maar het aanbod is beperkt. Staatsbosbeheer heeft daar een verantwoordelijkheid. Slechts 10% van het hout dat we als Nederlanders gebruiken komt uit eigen land. Door op duurzame wijze (met behoud van de kwaliteiten van het bos) hout te leveren, dragen we bij aan de ontwikkeling van een groene economie.
Hout is een van de meest milieuvriendelijke bouwmaterialen ter wereld. Bomen nemen namelijk CO₂ op, die ook na het oogsten en verwerken in het hout blijft vastgelegd. Samen met onderzoekers en bedrijven zoeken we nieuwe toepassingen. We verwachten dat de chemische industrie straks houtsnippers kan inzetten voor producten waarvoor nu nog aardolie als basis wordt gebruikt. Hout uit ons beheer dat niet geschikt is voor andere doeleinden, verkopen we als 'energiehout'. De houtsnippers gaan naar warmteproducenten. Meer hierover leest u in het dossier Biomassa.

Gedragscode Bosbeheer

Onze beheerders bereiden de werkzaamheden in het bos zorgvuldig voor. In elk jaargetijde is daarbij de Gedragscode Bosbeheer leidend. De Vereniging van Bos- en Natuurterreineigenaren (VBNE), stelde deze gedragscode op in samenwerking met Natuurmonumenten, de Provinciale Landschappen, de Algemene Vereniging Inlands Hout, de Unie van Bosgroepen en Staatsbosbeheer. De gedragscode is goedgekeurd door de minister van Economische Zaken.
De gedragscode schrijft voor dat de boseigenaar voor de start van werkzaamheden inventariseert of er in het betreffende gebied bijzondere planten of dieren leven die hij moet ontzien. De boseigenaar stelt de aannemer van de werkzaamheden hiervan op de hoogte en maakt afspraken over de werkwijze. Organisaties aangesloten bij de gedragscode werken aan de hand van een checklist. Deze checklist is bindend voor de aannemer en zijn medewerkers.

FSC®-keurmerk

Het hout van Staatsbosbeheer heeft het FSC®-keurmerk. Forest Stewardship Council (FSC) is een onafhankelijke organisatie die wereldwijd de bedreiging van bosgebieden tegengaat. De organisatie bewaakt daarnaast uitgangspunten voor goed bosbeheer. Het FSC®-keurmerk garandeert dat het hout afkomstig is uit bossen waarvan het beheer voldoet aan de hoogste eisen op milieuvriendelijk, sociaal en economisch gebied.

Storm, brand en ziekte

Stormen, branden en ziektes hebben invloed op de bosontwikkelingen. Als er brand woedt in het bos, werken we met diverse organisaties samen om de brand zo snel mogelijk te bestrijden, zodat zo min mogelijk planten, dieren en bomen verloren gaan. Onze beheerders volgen ziektes als essentaksterfte op de voet. Soms is het in zo’n geval nodig bomen weg te halen om het verder verspreiden van de ziekte te voorkomen. Een storm is niet per se nadelig voor de bossen, want op de ontstane open plekken groeien heel snel nieuwe bomen en dat brengt juist variatie in het bos. Bossen met bomen van verschillende leeftijden zijn weer minder kwetsbaar voor nieuwe stormen. Staatsbosbeheer laat na een storm het merendeel van het stormhout in het bos liggen. Dode bomen zijn namelijk heel waardevol voor paddenstoelen, schimmels, insecten en andere dieren.

Nationaal Bossenfonds voor de aanleg van nieuwe bossen

Staatsbosbeheer zet zich, behalve voor duurzaam beheer, ook in voor de aanleg van nieuwe bossen. Dit doen we via het Nationaal Bossenfonds, een stichting die is opgericht in samenwerking met de Stichting Nationale Boomfeestdag en de stichting Trees for all. Het fonds werft fondsen voor de aanleg van nieuw bos in Nederland. Het geld komt van bedrijven die bij willen dragen aan de kwaliteit van onze leefomgeving (maatschappelijk verantwoord ondernemen) en van particulieren. Kijk voor meer informatie op Nationaalbossenfonds.nl

Nederlandse bomen en struiken

Bomen en struiken die van oudsher in Nederland voorkomen worden steeds zeldzamer. Ze zijn goed aangepast aan onze omstandigheden en van belang voor de variatie in de natuur, de ‘biodiversiteit’. Staatsbosbeheer heeft daarom een groot aantal van deze soorten bij elkaar gebracht in een ‘genenbank’ om ze voor de toekomst te bewaren. Een voorbeeld is de oorspronkelijke wilde appel die nog maar op enkele tientallen plekken in Nederland in kleine aantallen voorkomt. Zo krijgen we weer zaad en plantmateriaal beschikbaar voor gebruik in de Nederlandse natuur. Lees meer in het dossier Zaden en plantmateriaal.